Średzinka czteroplamkowa (Mesosa curculionoides) znana również jako sośnica jest szkodnikiem drewna z rodziny kózkowatych.
Występowanie średzinki czteroplamkowej
Średzinka czteroplamkowa występuje na terenie Europy. Jej zasięg występowania na naszym kontynencie rozciąga się od wybrzeży Morza Śródziemnego aż po południową Szwecję. Na wschodzie zasięg występowania średzinki czteroplamkowej sięga aż do Uralu. Poza Europą średzinka czteroplamkowa występuje również na terenie północnej Afryki, Kaukazu, Zakaukazia, Azji Mniejszej, Syrii i północnego Iranu. W Polsce ten drewnożerny owad występuje na terenie całego kraju za równo na terenach nizinnych jak i na pogórzu. Ten żerujący w drewnie robak szczególnie liczny jest w lasach dębowych.
Rozmnażanie się i rozwój średzinki czteroplamkowej
Średzinka czteroplamkowa rozwija się w różnych gatunkach drzew liściastych i owocowych. Jeśli chodzi o drzewa liściaste są to dęby, klony, olsze, robinie, wierzby, wiązy, orzechy włoskie, lipy, buki i graby. Jeśli chodzi o drzewa owocowe to są to głównie śliwy, wiśnie i jabłonie. Żerowanie średzinki czteroplamkowej odbywa się w martwych lub obumierających drzewach mających co najmniej 8 centymetrów średnicy. Średzinka czteroplamkowa żeruje także w drzewach powalonych, złamanych i świeżo ściętych oraz w mających co najmniej 3 centymetry średnicy gałęziach. Ten drewnożerny owad najczęściej żeruje w dobrze nasłonecznionych drzewostanach w średnim wieku.
Jak wygląda średzinka czteroplamkowa.
Osobniki dorosłe średzinki czteroplamkowej są czarne i gęsto owłosione. Ich ciała mają od 8 do 18 milimetrów długości. Na przedpleczu średzinki czteroplamkowej znajdują się cztery aksamitnoczarne plamy o żółtych obrzeżach. Plamy te układają się w kształt kwadratu. Po dwie podobnie ubarwione plamy znajdują się na pokrywach średzinki czteroplamkowej. Czułki samic tego drewnożernego owada są równie długie co ich ciała, a czułki samców o 1/3 dłuższe od długości ich ciał.
Larwy średzinki czteroplamkowej mają do 27 milimetrów długości. Na przedniej krawędzi ich czoła znajdują się krótkie i rzadkie bruzdki. Po obu stronach niewielkiego kolca zlokalizowanego na ostatnim segmencie odwłoka znajdują się po trzy szczecinki.
Rozmnażanie się i rozwój średzinki czteroplamkowej.
Osobniki dorosłe średzinki czteroplamkowej pojawiają się od maja do lipca. Jaja składane są przez nie w szparach kory. Larwy średzinki czteroplamkowej żerują w powierzchniowych warstwach bielu w których wygryzają one nieregularne, podłużne chodniki. Chodniki te osiągają do 30 centymetrów długości. Ich szerokość rośnie wraz z szerokością larwyaż do 10-15 milimetrów pod koniec tych chodników.
Przepoczwarzenie larw średzinki czteroplamkowej odbywa się w mającej hakowaty kształt wydrążonej w drewnie kolebce poczwarkowej. Czasami zdarza się, że kolebki te znajdują się nie w drewnie, lecz między korą a drewnem lub nawet w samej korze. Stadium poczwarki średzinki czteroplamkowej trwa około 20 dni. Osobniki dorosłe wylęgają się z kolebek poczwarkowych latem lub jesienią, ale opuszczają drewno dopiero wiosną po przezimowaniu poprzez mające 5 milimetrów średnicy otwory wylotowe. Rozwój średzinki czteroplamkowej trwa od dwóch do trzech lat.
Szkody wyrządzane przez średzinkę czteroplamkową
Średzinka czteroplamkowa dobija drzewa obumierające lub osłabione. Na szczęście drewno uzyskane z drzew w których żerowała średzinka czteroplamkowa zazwyczaj nadaje się do dalszego użytku.
Dłużynka dwukropkowa (Oberea oculata) znana również jako dłużynka tarczook jest szkodnikiem drzew.
Występowanie dłużynki dwukropkowej
Dłużyna dwukropkowa występuje na terenie Europy, Kaukazu i Syberii. Na terenie Polski pojawia się za równo w rejonach górskich ja i nizinnych.
Żerowanie dłużynki dwukropkowej
Dłużynka dwukropkowa żeruje w różnych gatunkach żywych, młodych drzew. Szczególnie często żeruje ona w wierzbach szarej, uszatej i iwie. Rozwój dłużynki dwukropkowej następuje w gałązkach i cienkich pędach.
Jak wygląda dłużynka dwukropkowa
Osobniki dorosłe dłużynki dwukropkowej mają od 15 do 22 milimetrów długości. Są one żółtoczerwone z wyjątkiem głowy z czułkami, dwóch plam znajdujących się na przedpleczu oraz pokryw. Na porywach znajduje się gęste, szare, przylegające owłosienie. Białe, beznogie larwy osiągają do 35 milimetrów długości.
Walcowate ciała pokryte są jasnymi, rzadkimi włoskami. Głowa wydłużona. Obie części składające się na puszkę głowową zrośnięte są na całej swojej długości. Wzdłuż przedniej krawędzi głowy znajduje się szereg dołków. Żuwaczki dłużynki dwukropkowej wyposażone są w długie zęby.
Występowanie – gdzie można spotkać bogatka spiżowego
Bogatek spiżowy (Buprestis haemorrhoidalis) występujena terenie Europy i Syberii. W Polsce bogatek spiżowy pojawia się w lasach mieszanych i iglastych znajdujących się na terenach nizinnych i górskich, ale jedynie na obszarach lokalnych ten żerujący w drewnie robak jest liczny.
Czym się żywi bogatek spiżowy – żerowanie szkodnika
Bogate spiżowyżeruje w martwym, najczęściej lekko zagrzybionym drewnie drzew iglastych. Atakuje drewno drzew stojących, drewno leżące i drewno, które zostało użyte do budowy konstrukcji.
Jak wygląda bogatek spiżowy – morfologia owada
Osobniki dorosłe bogatka spizowego mają od 11 do 20 milimetrów długości. Ciało bogatka spiżowego jest brunatnoczarne z zielonym lub niebieskim połyskiem. W zagłębionych bruzdach znajdujących się na pokrywach bogatka spiżowego znajdują się szeregi kropek. Wierzchołki pokryw bogatka spiżowego są prosto ścięte.
Białe larwy bogatka spiżowego osiągają do 35 milimetrów długości. Pierwszy pierścień tułowia bogatka spizowego jest co najmniej dwukrotnie szerszy od środkowych pierścieni odwłoka. Na tarczy przedpiersia bogatka spiżowego znajduje się bruzda środkowa dochodząca aż do przedniego brzegu tarczy. W sąsiedztwie znajdujących się na przedpleczu bruzd zobaczyć można drobne wzgórki. Część przedplecza larw bogatkaspiżowego pokryta wzgórkami jest szersza i bardziej zaokrąglona niż jest to w przypadku blisko z nim spokrewnionego bogatka wiejskiego.
Rozmnażanie się i rozwój bogatka spiżowego
Rójka bogatka spiżowego podobnie jak jest to w przypadku jego bliskiego krewnego bogatka wiejskiego odbywa się w lipcu i w sierpniu. Jaja składane są przez samice bogatka spiżowego w szczelinach kory.
Początkowo żerowanie larw bogatka spiżowego odbywa się płytko pod korą. W późniejszym czasie przenosi się ono do głębszych warstw drewna. Jeśli na drewnie nie ma kory jaja składane są przez samice bogatka spiżowego do szpar w drewnie. Pod względem wyglądu żerowiska bogatka spiżowego bardzo przypominają żerowiska miedziaka sosnowca z tym że chodniki drążone przez larwybogatka spiżowego i och otwory wylotowe są nieco węższe niż jest to w przypadku chodników drążonych przez larwy miedziaka sosnowca i ich otworów wylotowych.
Rozwój bogatka spiżowego trwa co najmniej dwa lata.
Bogate spiżowy – zniszczenia i zagrożenia konstrukcji drewnianych
Bogatek spiżowy niszczy drewniane konstrukcje zlokalizowane na obszarach leśnych takie jak między innymi słupy płotowe. Zniszczenia powodowane przez bogatka wiejskiego koncentrują się zwłaszcza w górnych częściach budowli.
Tycz jodłowiec (Acanthocinus reticulatus) występuje głównie w środkowoeuropejskich górach. Spotykany jest on również, choć rzadziej we Włoszech oraz w Grecji. Wschodni zasięg występowania tego drewnożernego owada sięga aż do wschodniej Ukrainy. Na terenie Polski stanowiska tycza cieśli są rozproszone i zlokalizowane głównie w południowej części kraju. Znajdują się one w lasach iglastych w których występują jodły.
Żerowanie tycza jodłowca
Na terenie Polski tycz jodłowiecżeruje w jodle. Tycz jodłowiec może żerować również w sośnie i świerku, ale jak dotąd nie stwierdzono jego żerowania w tych gatunkach drzew na terenie naszego kraju. Tycz jodłowiec atakuje drzewa martwe, zamierające i osłabione. Zasiedla całą długość strzały.
Morfologia szkodnika, czyli jak wygląda tycz jodłowiec
Osobniki dorosłe tycza jodłowca mają wydłużone, lekko spłaszczone grzbietowo-brzusznie, brunatne ciała. Mają od 10 do 15 milimetrów długości. Ciało tycza jodłowca pokryte jest szarymi, brunatnymi lub pstrokatymi włosami. Człony czułków począwszy od członu trzeciego są szeroko białawo-szaro obrączkowane. Na bokach przedplecza znajduje się kolec. W jego przedniej części znajdują się cztery wzgórki ułożone w poprzeczny szereg i dwie podłużne czarne smugi. Na pokrywach znajdują się cztery podłużne, wystające, złączone w tylnej części żeberka. Na żeberkach tych znajdują się pędzelkowate pęczki złożone z czarnych włosów. W drugiej połowie pokryw znajdują się dwie przepaski. Pierwsza z nich jest jasna, a druga ciemna. Czułki samicy są półtora razy dłuższe od ich ciał, a czułki samców dwukrotnie dłuższe. Ciała samic zakończone są lekko wystającym do tyłu pokładełkiem. Białawożółte larwy są lekko spłaszczone grzbietowo-brzusznie. Osiągają one do 25 milimetrów długości. Ciała larw są silnie owłosione. Poduszki ruchowe segmentów odwłokowych pozbawione brodawek. Zauważyć na nich można jedynie niewyraźne bruzdy.
Tycz Jodłowiec – rozwój i rozmnażanie się drewnojada
Rójka tycza jodłowca ma miejsce w godzinach nocnych. Jest to zupełnie inaczej niż w przypadku większości szkodników drewna, których rójki przypadają zazwyczaj w dzień i to w czasie, kiedy jest najbardziej słonecznie. Osobniki dorosłe pojawiają się od czerwca do sierpnia. W dzień osobniki dorosłe zauważyć można w szparach kory martwych oraz usychających drzew, a także w drzewach powalonych i ściętych. Po odbyciu kopulacji samice składają jaja w szczelinach kory. Po wylęgnięciu się z jaj larwyprzegryzają się przez korowinę, a następnie żerują w kambium, łyku, a także w powierzchniowych warstwach bielu. Chodniki larwalne mają podłużny przebieg. Ich rozmiar rośnie wraz ze zwiększaniem się rozmiarów larw aż do osiągnięcia przez nie średnicy wynoszącej 13 milimetrów. Przepoczwarzenie larw tego drewnojada ma miejsce w mającej hakowaty kształt kolebce poczwarkowej, która ma od 5 do 6 milimetrów szerokości i od 20 do 22 milimetrów długości. Kolebki te wygryzane są przez larwę na głębokości wynoszącej 1 centymetr. Osobniki dorosłe wylęgają się jesienią. Opuszczają one kolebkę poczwarkową poprzez owalny otwór mający wymiary 3 na 4 milimetry. O opuszczeniu żerowiska osobniki dorosłe zimują w odziomkowej części sosen lub jodeł, albo szparach korowiny. Cały cykl rozwojowy tycza jodłowca trwa dwa lata.
Czy tycz jodłowiec stanowi zagrożenie?
Tycz jodłowiec to szkodnik wtórny. Atakuje obumierające i osłabione jodły. Powodowane przez niego uszkodzenia drewna są jednak płytkie w związku z czym uszkodzone przez tycza jodłowca fragmenty drewna podczas przecierania surowca trafiają do odpadów. Poza tym tycz jodłowiec występuje znacząco rzadziej od innych szkodników drewna.
Wykarczak sosnowiec (Arhopalus rusticus) znany również jako wykarczak sosnowy to owad z rodziny kózkowatych będący groźnym szkodnikiem drewna.
Występowanie wykarczaka sosnowca
Wykarczak sosnowiec występuje na terenie Europy, Syberii, Sachalinu, Kaukazu, Zakaukazia, Iranu, północnych Chin, Korei i Japonii. Na terenie Polski wykarczak sosnowiec jest pospolity na terenach nizinnych. Występuje również w okolicach gór aż do wysokości wynoszącej 700 metrów, ale jest go tam znacząco mniej. Wykarczak sosnowiec spotykany jest zwłaszcza w ubogich, przerzedzonych drzewostanach sosnowych.
Żerowanie wykarczaka sosnowca
Wykarczak sosnowych żeruje głównie w drewniezdrowym. Zasiedla on przede wszystkim pniaki drzew iglastych w tym zwłaszcza sosen. Bardzo często wykarczak sosnowiec atakuje odziomkową część pni znajdującą się na wysokości do 150 centymetrów, a także odziomkowe części żywych drzew uszkodzonych przez ogień i drzew obumierających. Na materiale leżącym wykarczak sosnowiec opada zwłaszcza odziomkowe części pni z grubą korą.
Jak wygląda wykarczak sosnowiec?
Osobniki dorosłe wykarczaka sosnowca maja od 9 do 30 milimetrów długości. Ich barwa jest jasno lub ciemnobrunatna. Jasnobrązowe są głównie samce wykarczaka sosnowca, a ciemnobrązowe są głównie samice wykarczaka sosnowca. Przedplecze wykarczaka sosnowca jest ma płaskie wgniecenia na tarczy i zaokrąglone boki.
Białe, smukle jaja wykarczaka sosnowca mają od 1,6 do 2, 5 milimetrów długości.
Białożółte larwy wykarczaka sosnowca osiągają do 35 milimetrów długości. Głowa larwywykarczaka sosnowca jest krótka. Jej długość jest mniejsza od jej szerokości. Obie części puszki głowowej wykarczaka sosnowca na całej swojej długości zrośnięte są ze sobą. W tylnej części rozchodzą się one na boki. Tarcza przedplecza wykarczaka sosnowca jest schitynizowana. W swojej tylnej części jest ona ciemnożółta. Na dziewiąty segmencie odwłoka wykarczaka sosnowca znajdują się dwa niewielkie kolce.
Białożółte poczwarki wykarczaka sosnowca osiągają od 14 do 18 milimetrów długości. Wyglądem przypominają one osobniki dorosłe wykarczaka sosnowca. Na ostatnim segmencie odwłoka larwy wykarczaka sosnowca znajdują się dwa zgięte ku sobie kolce o sierpowatym kształcie.
Rozmnażanie się i rozwój wykarczaka sosnowca.
Osobniki dorosłe wykarczakasosnowca pojawiają się od początku czerwca aż do połowy września. Pojedyncza samica wykarczaka sosnowca składa o 800 jaj. Jaja składane są przez samice wykarczaka sosnowca partiami liczącymi od kilkunastu d kilkudziesięciu sztuk w pęknięciach drewna i w szparach grubej kory. Po upływie kilkunastu dni z jaj wylęgają się larwy. Na początku żerują one pomiędzy drewnem, a korą. Dopiero później wykarczaki sosnowce wgryzają się w drewno. Długość żerowania larw wykarczaka sosnowca pod korą zależy od tego kiedy złożone zostały jaja i od zdrowotności łyka. Żerowanie to może trwać od 1,5 do 11 miesięcy. Zazwyczaj larwy wykarczaka sosnowca wgryzają się w drewno już jesienią. Zapełniają one swoje chodniki mieszaniną składającą się z drobnych wiórków drewna i mączki złożonej z kory. Kształt chodników drążonych przez larwy wykarczaka sosnowca zmienia się w zależności od tego w jakim drewnie odbywa się ich żerowanie. Chodniki drążone przez larwy wykarczaka sosnowca w bielu mają kształt silnie spłaszczonego owalu. Chodniki drążone przez wykarczaka sosnowca są bardziej owalne. Szerokość chodników drążonych przez larwy jest dość zróżnicowana. Mają one od 7 do 16 milimetrów szerokości.
Wiosną roku w którym nastąpi wylot osobników dorosłych wykarczaka sosnowca larwy wykarczaka sosnowca sporządzają kolebki poczwarkowe mające wymiary wynoszące 45 x 8 x 16 milimetrów. Kolebki te dość często oddalone są od powierzchni drewna na głębokość wynoszącą kilka centymetrów. Osobniki dorosłe opuszczają te kolebki poczwarkowe przez wygryzane przez larwy chodniki wyjściowe. Otwory wylotowe przez które osobniki dorosłe nie opuściły jeszcze drewna zabezpieczone są zatyczkami z mączki drzewnej.
Osobniki dorosłe wylegają się z poczwarek po upływie kilkunastu dni, a po upływie kolejnych kilku dni opuszczają one drewno. Rozwój wykarczaka sosnowca najczęściej trwa 2 lata, ale w niesprzyjających warunkach może on przedłużyć się do nawet 3 lub więcej lat. To jak długo będzie trwał rozwój wykarczaka sosnowca uzależnione jest od czynników takich jak wilgotność, temperatura i wartość odżywcza drewna. Wykarczak sosnowiec lubi wysoką temperaturę i wilgoć. W przypadku młodych larw minimalna wilgotność drewna w której mogą się one rozwijać to 20 %. Wraz z rozwojem larw ich wymagania dotyczące wilgotności drewna zmniejszają się. Dzięki temu wykarczaki mogą kończyć swój rozwój w budynkach jeśli trafiły one do nich z drewnem.
Szkody wyrządzane przez wykarczaka sosnowca
Wykarczak sosnowiec jest jednym z najgroźniejszych szkodników drewna występujących na terenach leśnych. Wykarczak sosnowiec niszczy za równo odziomkowe części pni stojących drzew jak i drzewa świeżo ścięte. Wykarczak sosnowiec niszczy też budynki do których trafił już z drewnem.
Zwalczanie wykarczaka sosnowca
Działania podejmowane w celu ograniczania strat powodowanych przez wykarczaka sosnowca polegają głównie na przestrzeganiu zasad higieny lasu i składowisk drewna. Jeśli na terenach leśnych zalega nieokorowany surowiec to powinien on zostać zabezpieczony za pomocą czynników chemicznych.
Zwalczanie wykarczaka sosnowca za pomocą drzew pułapkowych
Często stosowaną metodą zwalczania wykarczaka sosnowca jest zwalczanie wykarczaka sosnowca za pomocą drzew pułapkowych. Drzewa pułapkowe używane by przeprowadzić zwalczanie wykarczaka sosnowca wykładane są w miejscach cechujących się wysokim stopniem nasłonecznienia. Pierwsze drzewa pułapkowe wykładane są przed połową maja. Korowane są one pod koniec czerwca. Druga seria drzew pułapkowych wykładana jest około 15 czerwca, a korowana w drugiej połowie lipca. Trzecia seria drzew pułapkowych przygotowywana jest około 15 lipca, a jej okorowanie następuje pod koniec sierpnia lub na początku września. Jeśli larwy nie weszły w głąb drewna same jego korowanie może okazać się niewystarczające. W takim przypadku konieczne może okazać się przetarcie materiału, a także obcięcie i spalenie opanowanych przez wykarczaka sosnowca boków tarcicy. Jeśli w danym miejscu wykarczak sosnowiec występuje masowo jego ilość może zostać zmniejszona poprzez opryskanie materiału lęgowego insektycydami. Insektycydy te powinny zostać zastosowane w czasie, gdy osobniki dorosłe przygotowują się do wyjścia na zewnątrz drewna.
Wykarczak ciemny (Arhopalus ferus)
Bliskim krewnym wykarczaka sosnowca jest wykarczak ciemny znany również jako wykarczak świerkowy. Za równo jego rozwój jak i zwyczaje wykarczaka ciemnego są dość podobne do wyglądu i zwyczajów wykarczaka sosnowego. Wykarczak ciemny występuje na terenie Polski znacznie rzadziej niż wykarczak sosnowiec. Osobniki dorosłe wykarczaka ciemnego mają od 13 do 25 milimetrów długości. Mogą mieć one barwę od ciemnobrązowej aż po czarną. Oczy wykarczaka sosnowca są nagie, a pokrywy mają zaokrąglony zewnętrzny brzeg. Trzecie człony stóp wykarczaka sosnowca wycięte są co najwyżej do połowy.
Jeśli zauważyliśmy, że w drewnie z którego zbudowany został nasz dom lub w naszych meblach żerują jakieś robaki bardzo często mówimy że mamy korniki w drewnie. W takiej sytuacji jesteśmy jednak w błędzie ponieważ korniki żerują w drewnie żywych drzew, a nie w drewnie użytym do konstrukcji budynków lub w meblach. Potocznie rzeczywiście nierzadko wszystkie szkodniki drewna nazywane bywają kornikami. W rzeczywistości jednak korniki czyli przedstawiciele rodziny kornikowatych są jednymi z wielu występujących na świecie szkodników drewna.
Korniki
Na terenie Polski występuje około stu gatunków korników, niemniej wszystkie one są do siebie dość podobne. Korniki pojawiają się wszędzie tam, gdzie są drzewa. Nierzadko zdarza się że pojawiają się w dużych ilościach i wyrządzają ogromne szkody nigdy jednak nie są to szkody w budynkach. Korniki są niebezpieczne przede wszystkim dlatego, że niszczą drzewa w lasach gospodarczych zmniejszając jakość i ilość produkowanego tam drewna. Jeśli chodzi o lasy naturalne to kwestia tego, czy korniki są szkodnikami wzbudza liczne kontrowersje. Kwestia ta była szeroko komentowana w mediach w związku z protestami związanymi z wycinką puszczy Białowieskiej. Wydaje się jednak, że w przypadku lasów naturalnych przeprowadzanie jakichkolwiek zewnętrznych interwencji przez człowieka nie jest konieczne przynajmniej jeśli ich celem nie jest pozyskiwanie z danego lasu drewna dla celów gospodarczych. W opinii większości osób związanych z ochroną środowiska najcenniejszymi ekosystemami są te, które są całkowicie kształtowane przez czynniki naturalne.
Kornik
Najbardziej znanym z korników jest mający 5 milimetrów kornik drukarz, którego larwy rozwijają się w świerkach. Kornik drukarz atakuje głównie drzewa osłabione. Działalność korników i innych szkodników drewna w lasach naturalnych reguluje liczebność poszczególnych gatunków drzew i przyczynia się do zwiększenia ich różnorodności w lasach. Jest tak dlatego, że różne szkodniki drewna występujące w lasach preferują różne gatunki drzew. Jeśli więc dany gatunek drzew występuje w danym lesie w dużych ilościach to żerującym na danym gatunku drewna szkodnikom bardzo łatwo jest znaleźć kolejne drzewa do żerowania ponieważ zawsze są one blisko. Sprzyja to rozwojowi innych, rzadziej występujących w danym lesie drzew, które są mniej narażone na działalność szkodników. W przypadku lasów naturalnych w dłuższym okresie prowadzi to do ustalenia się stałej proporcji poszczególnych gatunków drzew w danym lesie. To jaka konkretnie będzie to proporcja uzależnione jest od klimatu panującego w miejscu w którym rośnie dany las, rodzaju gleby na której on rośnie i innych czynników.
Sytuacja gdy dany szkodnik drewna pojawia się w lesie w dużych ilościach nazywana jest gradacją.
W lasach gospodarczyk walka z kornikami polega na wycięciu zaatakowanych drzew i wywiezieniu ich z lasu zanim larwy będą mogły się przepoczwarzyć i wylecieć z drzew w których żerują. Aby działania te były skuteczne konieczne jest wycięcie znacznej większości drzew w których żerują korniki. Nierzadko wiąże się to z koniecznością wycięcia ogromnych ilości drzew.
Wielu przeciwników tego typu działań sugeruje, że w rzeczywistości głównym ich celem jest pozyskanie drewna z terenów leśnych. W przypadku monokultur, a więc lasów w których występuje jeden gatunek szkodników drewna wystąpienie gradacji wydaje się kwestią czasu.
Wiele gatunków korników na przykład cetyńce, rytowniki, bruzdkowce, wgryzonie i zakorki rozwija się w łyku. Najczęściej jednak żerowanie korników ma miejsce pomiędzy drewnem, a korą.
Inne niż korniki szkodniki drewna
Szkodniki drewna zaliczane są przede wszystkim do kilku rodzin chrząszczy. Rodziny te to kołatkowate, kózkowate, miazgowcowate, kapturnikowate, bogatkowate, drwionkowate, ryjkowcowate i zalęszczycowate. Szkodnikami drewna są też nie występujące w Polsce termity. Sporadycznie zdarza się również, że nieznaczne zniszczenia drewna powodują też przedstawiciele innych grup zwierząt. W drewnie zanurzonym w wodzie mogą żerować zaliczane do muchówek ochotki czerwone.
Gdzie jeszcze żerują szkodniki drewna
Obok drewna szkodniki drewna niszczą również przedmioty wykonane z szeregu innych materiałów w tym między innymi książki, obrazy na płótnie, oleodruki i płyty gipsowo-kartonowe. Zaobserwowano nawet otwory drążone przez szkodniki drewna w blachach i płytach wykonanych z miedzi, cyny, srebra, aluminium, cynku, ołowiu jeśli pokrywały one drewno z którego szkodniki drewna próbowały się wydostać.
Rozwój szkodników drewna
Większość szkodników drewna przechodzi przeobrażenie zupełne w przypadku którego kolejne stadia rozwojowe w ogóle nie przypominają poprzednich. Jedynie termity przechodzą przeobrażenie niezupełne w przypadku którego larwy są podobne do osobników dorosłych.
W przypadku szkodników drewna przechodzących przeobrażenie zupełna rozwój składa się z czterech stadiów, a mianowicie jaja, larwy, poczwarki i postaci dorosłej. Larwy są jedynym stadium rozwojowym szkodników drewna, które może rosnąć i jedynym, które żywi się drewnem. Dla larw szkodników drewna drewno jest za równo pożywieniem jak i kryjówką. Są jednocześnie one stadium u większości szkodników drewna trwającym najdłużej, czasami nawet kilkanaście lat jak bywa to w przypadku spuszczela pospolitego. Podczas swojego rozwoju larwy spuszczela pospolitego co jakiś czas zrzucają naskórek. Osobniki dorosłe nie rosną. Swoje życie spędzają one na działaniach związanych z rozmnażaniem się takich jak poszukiwanie partnerów, kopulacja i składanie jaj. W przypadku niektórych szkodników drewna na przykład kołatka domowego osobniki dorosłe w ogóle nie pobierają pokarmu.
Szkodniki drewna można podzielić na szkodniki odżywiające się samym drewnem i na szkodniki odżywiające się grzybami żyjącymi w drewnie.
Szybkość rozwoju szkodników drewna uzależniona jest od temperatury i wilgotności. Większość szkodników drewna szybciej rozwija się w wyższych temperaturach, ale zimowe przechłodzenie może być wręcz konieczne dla rozwoju larw. Tak jest między innymi w przypadku spuszczela pospolitego i kołatka domowego. Z drugiej strony larwy szkodnikówdrewna mogą zginąć jeśli temperatura zimą będzie zbyt niska.
Czemu mam korniki w domu?
Na to czy „korniki” pojawią się w naszych domach wpływa wiele czynników. Prawdopodobieństwo to wzrasta w przypadku użycia niedostatecznie wysuszonego, nieokorowanego, młodego lub bogatego w biel drewna, niewłaściwego posadowienia budynku, braku zabezpieczenia drewna przed szkodnikami, użycia do budowy drewna rozbiórkowego lub budowania w okolicach lesistych.
Jakie mam szkodniki drewna?
Skoro w naszych domach i mieszkaniach nie pojawiają się korniki to jakie występują w nich szkodniki drewna? Najczęściej są to kołatek domowy, spuszczel pospolity, tykotek pstry, krokwiowiec piłkorożny i wyschlik grzebykorożny.
To jaki gatunek szkodnika drewna zaatakował nasz dom możemy rozpoznać po jego wyglądzie, wyglądzie żerowisk, kształcie otworów wylotowych przez które osobniki dorosłe opuszczają drewno i zawartości żerowisk.
Najpierw jednak warto spojrzeć na to z jakiego gatunku drewna wykonany został fragment w którym żerują szkodniki. Każdy z gatunków szkodników drewna żeruje w określonym rodzaju drewna. Kołatek domowy, tykotek pstry i krokwiowiec piłkorożny żerują za równo w drewnie drzew liściastych jak i w drewnie drzew iglastych. Kołatek uparty również może żerować za równo w drewnie drzew liściastych jak i w drewnie drzew iglastych, ale wyraźnie preferuje on drewno drzew iglastych. Wyschlik grzebykorożny i miazgowce żerują w drewnie drzew liściastych.
W określeniu gatunku owada bardzo pomocna jest też wielkość otworów wylotowych. U wyschlika grzebykorożnego i miazgowców mają one od 1 do 2 milimetrów średnicy. U kołatka upartego i krokwiowca piłkorożnego od 2 do 3 milimetrów średnicy. U tykotka pstrego od 3,5 do 4 milimetrów średnicy. Bardzo zróżnicowane są wielkości otworów wylotowych bardzo powszechnego kołatka domowego. Mają one od 0,7 do 2,2 milimetra średnicy.
Kolejnym sposobem na rozpoznanie tego, z jakim gatunkiem owada mamy do czynienia jest przyjrzenie się zawartości korytarzy szkodników drewna. Zawartość ta nierzadko wysypuje się na zewnątrz przez otwory wylotowe w związku z czym jej skład możemy poznać bez konieczności dodatkowego uszkadzania drewna. Najczęściej składa się ona z mączki drzewnej i odchodów, które mają różny kształt w zależności od tego, do którego należą gatunku. Korytarze drążone przez kołatka domowego wypełnione są mączką drzewną i odchodami mającymi kształt krótkiego wrzeciona. Korytarze wyschlika grzebykorożnego i miazgowców zawierają szczelnie ubitą mączkę drzewną w której trudno jest zauważyć wyraźnie ukształtowane grudki odchodów. Korytarze drążone przez tykotka pstrego wypełnione są mączką drzewną i odchodami mającymi formę silnie spłaszczonych kuleczek. Odchody kołatka upartego są języczkowate i spłaszczone.
Przyjrzyjmy się bliżej wspomnianym wcześniej najpowszechniej występującym szkodnikom drewna.
Spuszczel pospolity
Spuszczel pospolity występuje w strefie klimatu umiarkowanego całej półkuli północnej, a w Polsce na całym terytorium kraju położonym poniżej 1000 metrów nad poziomem morza. Ciało spuszczela pospolitego jest spłaszczone, pokryte włoskami i ciemnobrunatne. Spuszczel pospolity pojawia się w różnych częściach budynków, choć częściej występuje w ich górnych partiach. Żyjące kilkanaście dni osobniki dorosłe spuszczela pospolitego pojawiają się od połowy czerwca do połowy sierpnia. Drewnoopuszczane jest przez osobniki dorosłe spuszczela pospolitego w najcieplejszych porach dnia przy temperaturze wynoszącej co najmniej 25 stopni Celsjusza. Samice spuszczela pospolitego składają najczęściej 100, a czasami nawet 500 jaj. Spuszczele pospolite lubią zwłaszcza szorstkie powierzchnie drewna w którym znajdują się liczne szczeliny.
Larwy spuszczela pospolitego najczęściej wylęgają się z jaj po upływie kilku dni, ale jeśli jest chłodno mogą się z nich wykluć dopiero po upływie dopiero 48 dni. Larwy spuszczela pospolitego wgryzają się w drewno na głębokość od 10 do 20 milimetrów. W trawieniu drewna pomagają robakom tym enzymy. Jeśli drewno nie zawiera odpowiednich dla larw spuszczela pospolitego ilości witamin, białka i cholesterolu może wśród nich dochodzić do kanibalizmu. Spuszczel pospolity preferuje młode drewno. Wraz ze wzrostem wieku drewna maleje liczba żerujących w nim larw spuszczela pospolitego. Rzadko zdarza się, by spuszczel pospolity żerował w drewnie mającym więcej niż kilkadziesiąt lat. Spuszczel pospolity najlepiej rozwija się przy wilgotności wynoszącej od 26 do 50 % i przy temperaturze wynoszącej od 28 do 30 stopni Celsjusza. Stadium larwalne spuszczela pospolitego trwa od kilku do kilkunastu dni, a do jego wystąpienia konieczne jest poddanie spuszczela pospolitego działaniu niskich temperatur w miesiącach zimowych. Stadium poczwarki spuszczela pospolitego trwa od półtora do trzech tygodni.
Kołatek domowy
Kołatek domowy występuje w strefie klimatu umiarkowanego na całym świecie. Ze względu na wysoką wrażliwość kołatka domowego na działanie niskich temperatur kołatek domowy występuje głównie wewnątrz budynków, które nierzadko doprowadza do całkowitego zniszczenia. Kołatek domowy najlepiej rozwija się przy temperaturze wynoszącej od 22 do 23 stopni Celsjusza i możliwie najwyższej wilgotności. Ze względu na silne preferencje dla miejsc o wysokiej wilgotności kołatek domowy pojawia się przede wszystkim w niższych partiach budynków w tym zwłaszcza w piwnicach.
Kołatek domowy często spotykany jest również w budynkach opuszczonych, skansenach i starych kościołach. Osobniki dorosłe kołatka domowego są brązowe i mają od 3 do 4 milimetrów długości. Jaja składane są przez samice kołatka domowego pojedynczo w otworach wylotowych lub szparach w drewnie. Po upływie kilkunastu dni wylęgają się z nich dorastające do 6 milimetrów larwy kołatka domowego. Swoje korytarze drążą one w płaszczyźnie przyrostów wczesnego drewna drzew liściastych. Larwy kołatka domowego rozwijają się przez od 1 do 7 lat, ale rzadko są to więcej niż 3 lata. Stadium poczwarki kołatka domowego trwa 2 tygodnie.
Wyschlik grzebykorożny
Wyschlik grzebykorożny występuje na terenie Europy, Azji Mniejszej i Syberii. Wyschlik grzebykorożny rozwija się w budynkach i meblach. Ten drewnożerny robak często zeruje również w ludowych sprzętach i rzeźbach. Osobniki dorosłe wyschlika grzebykorożnego mają od 3 do 5 milimetrów długości i brązowy kolor ciała. Samce wyschlika grzebykorożnego mają ząbkowane czułki w kształcie grzebyków co sprawia, że dość łatwo jest je odróżnić od samic wyschlika grzebykorożnego. Osobniki dorosłe wyschlika grzebykorożnego pojawiają się od maja do sierpnia. Samice wyschlika grzebykorożnego składają jaja w wydrążonych przez siebie chodnikach mających od 5 do 15 milimetrów średnicy lub w starych otworach wylotowych. Żyjące około dwa lata larwy wyschlika grzebykorożnego wykluwają się z nich po upływie kilkunastu dni. Kolebki poczwarkowe wyschlika grzebykorożnego najczęściej układają się prostopadle do powierzchni drewna.
Tykotek pstry
Tykotek pstry pojawia się na terenie całej Europy, ale najliczniej ten żerujący w drewnie robak występuje na terenach wilgotnych. Na terenie Polski tykotek pstry najliczniejszy jest w górach, na pogórzu i północnym-wschodzie. Do budynków tykotek pstry przenosi się z lasów i innych rodzajów zadrzewień. Często zdarza się, że tykotek pstry żeruje w starym, nierzadko zabytkowym drewnie.
Nazwa tykotek pochodzi od dźwięku tykotania powodowanego przez larwy tykotka pstrego uderzające w drewno w krótkich odstępach czasu. Osobniki dorosłe tykotka pstrego są czarnobrunatne. Ciała osobników dorosłych tykotka pstrego pokryte są krótkim, gęstym, przylegającym do ciała owłosieniem mającym od 5 do 9 milimetrów długości. Pojawiają się one od końca kwietnia do czerwca. Jest to stosunkowo wcześnie jak na szkodniki drewna. Tak wczesne pojawienie się wynika z faktu, że przepoczwarzenie tykotków pstrych ma miejsce jeszcze przed zimą, a zimują dorosłe chrząszcze tykotków pstrych. Osobniki dorosłe tykotów pstrych poza drewnem żyją przez kilka tygodni.
Pojedyncza samica tykotka pstrego najczęściej składa kilkadziesiąt, a czasami nawet do dwustu jaj z których po upływie od 20 do 35 dni wylegają się larwy tykotków pstrych. Rozwój młodych larw tykotków pstrych odbywa się w wilgotnym, opanowanym przez grzyby drewnie. Im starsze są larwy tykotków pstrych tym niższe są ich wymagania dotyczące rodzaju drewna w którym żerują. Rozwój starszych larw tykotków pstrych może następować także w drewnie suchym i niezagrzybionych. Rozwój tykotka pstrego trwa od 2 do 10 lat, ale rzadko zdarza się, że jest to więcej od 5 lat. Najszybszy rozwój tykotka pstrego jest przy temperaturze wynoszącej od 20 do 25 stopni Celsjusza i wilgotności wynoszącej 80%. Wyrośnięte larwy tykotka pstrego osiągają do 10 milimetrów długości.
Krokwiowiec piłkorożny
Krokwiowiec piłkkorożny jest powszechny na terenie Europy, innych państw Europy, Azji mniejszej i Kaukazu. Ten drewnożerny robak żeruje w drewnie iglastym i liściastym.
Ciemnobrunatne chrząszcze maja od 3 do 5milimetrów długości. Szare włosy przylegają do ciała krokwiowca piłkorożnego. Czułki piłkowane. Trzy ostatnie z ich członów są dłuższe od poprzednich. Pokrywy osobników dorosłych krokwiowca piłkorożnego pokryte są regularnymi, zagłębionymi szeregami kropek. Chrząszcze pojawiają się w miesiącach letnich. Jaja składane są przez samice krokwiowca piłkorożengo w zagrzybionym drewnie. Larwy są łukowato zgięte i białe. Dorastają do centymetra długości. Larwy drążą okrągłe chodniki mające 0,3-2 milimetry długości. Są one bardzo podobne do chodników kołatka upartego. Ponieważ krokwiowiec piłkorożny atakuje głównie drewno, które już zostało uszkodzone przez grzyby powodowane przez niego szkody są mniejsze od powodowanych przez wymienione wcześniej owady takie jak spuszczel pospolity, kołatek domowy, wyschlik grzebykorożny i tykotek pstry. Ataku wyschlika grzebykorożnego można łatwo uniknąć dbając o to, aby drewno nie zostało zaatakowane przez grzyby.
Zwalczanie „korników”
Wymienione owady mogą dokonywać znaczących zniszczeń na szczęście jednak można je zwalczyć. Istnieje wiele metod zwalczania szkodników drewna wszystkie one jednak wymagają posiadania specjalistycznego sprzętu i umiejętności, co oznacza, że zwalczanie szkodników drewna zawsze wiąże się z koniecznością skorzystania z usług specjalistycznej firmy zajmującej się zwalczaniem szkodników drewna. W jaki sposób firma zwalczająca szkodniki drewna zwalczy szkodniki? Najpopularniejsze metody zwalczania szkodników drewna to zwalczanie szkodników drewna przez fumigacje, zwalczanie szkodników drewna dezynsekcją beztlenową,
zwalczanie szkodników drewna promieniowaniem mikrofalowym i zwalczanie szkodników drewna żelem owadobójczym XILIX. Zwalczanie „korników” fumigacją stosowane jest w przypadku, gdy szkodniki drewna opanowały dużą część budynku. Zwalczanie „korników” żelowaniem żelem owadobójczym XILIX i zwalczanie „korników” promieniowaniem mikrofalowym stosowane jest jeśli szkodniki drewna zaatakowały pojedyncze elementy drewniane. Zwalczanie „korników” dezynsekcją beztlenową stosowane jest jeśli zaatakowane zostały przedmioty wykonane z drewna. Dezynsekcja beztlenowa obok zwalczania szkodników żerujących w drewnie stosowana jest jeśli trzeba przeprowadzić zwalczanie szkodników archiwaliów na przykład akt.
