kołatek domowy zwalczanie

Kołatek domowy – groźny szkodnik drewna i jak się go pozbyć.

 

Czym jest kołatek domowy (Anobium punctacum)

Kołatek domowy znany również jako kołatek wrężyk to chrząszcz z rodziny kołatkowatych będący groźnym szkodnikiem technicznym drewna.

Łacińskie nazwy kołatka domowego

Kołatek domowy ma wiele nazw łacińskich. Nazwy te to Ptinus punctatum, Anobium amplicolle, Anobium caelatum Mulsant, Ptinus cylindricum Marsham, Birrhus domesticus Geoffroy, Anobium latreillei Dufour, Hadrobregmus pumilum, Anobium ruficolle, Anobium ruficorne  i Anobium striatum. Dlaczego aż tyle? Wynika to z faktu, że gatunek ten opisywany był wielokrotnie przez różnych badaczy. Każdy z nich nadawał mu własną nazwę łacińską. W przeszłości zdarzało się to powszechnie w przypadku szeroko rozpowszechnionych owadów. Zdarzały się nawet przypadki kilkukrotnego opisania tego samego owada przez tego samego badacza. Tak było również w przypadku kołatka domowego. W 1880 roku został on opisany przez Brouna jako Anobium ruficorne. Dziewięć lat później ten sam badacz opisał kołatka domowego jako  Anobium amplicolle.

W chwili obecnej oficjalną i właściwą nazwą łacińską kołatka domowego jest Anobium punctacum.

Gdzie występuje kołatek domowy?

Kołatek domowy występuje na terenie całej Europy. Z Europy został on zawleczony do Ameryki Północnej Południowej, Afryki, Australii i Nowej Zelandii. Jest on najpowszechniejszym spośród gatunków kołatków występujących na terenie Polski.

Żerowanie kołatka domowego.

Kołatek domowy żeruje w martwym drewnie drzew iglastych i liściastych. Niszczy on budowle drewniane oraz wykonane z drewna przedmioty takie jak na przykład meble i rzeźby. To w której części drewna żeruje kołatek domowy uzależnione jest od tego w jakim gatunku drzewa odbywa się jego żerowanie. W przypadku drewna dębu, jesionu, robinii i sosny żerowanie kołatka domowego odbywa się w bielastej części drewna. Jeśli żerowanie kołatka odbywa się w drewnie brzozy, buka, jodły lub świerku to może ono odbywać się również w głębszych warstwach drewna. Żerowanie kołatka domowego może mieć miejsce za równo w drewnie zagrzybionym jak i niezagrzybionym. Zazwyczaj kołatek domowy atakuje drewno użytkowane od co najmniej kilku lat. W pomieszczeniach pokrytych dachem może on występować masowo. Na otwartej przestrzeni pojawia się on rzadko ze względu na dużą wrażliwość larw kołatka domowego na działanie niskich, zimowych temperatur.

Jak wygląda kołatek domowy?

Osobniki dorosłe kołatka domowego mają od 3 do 4 milimetrów długości. Są one jasno lub ciemnobrunatne. Ciało kołatka domowego jest krępe, krótkie i walcowate.


Masz problem z kołatkiem? Zadzowń do nas lub napisz.

tel. +48 533-351-157 – email: biuro@corneco.pl


Czułki kołatka domowego są nitkowate. Ich trzy ostatnie człony są znacząco dłuższe od poprzednich. Na pokrywach kołatka domowego znajdują się regularne, zagłębione szeregi kropek. Wzgórek na przedpleczu kołatka domowego w przedniej części rozdzielony jest wgłębieniem. Śródpiersie jest silnie wyżłobione na całej swojej długości, a zapiersie jedynie do połowy.

Kołatek domowy a odgłos kołatania

Czasami zdarza się, że z drewna w którym są kołatki wydobywają się odgłosy przypominające kołatanie. Od odgłosów tych wywodzi się nazwa tego owada oraz nazwa całej rodziny kołatkowatych. Odgłosy te wywołane są uderzaniem przez kołatki w twarde kawałki drewna.

Rozmnażanie się i rozwój kołatka domowego

Osobniki dorosłe kołatka domowego pojawiają się od kwietnia do sierpnia. Najczęściej spotykane są one na oknach pomieszczeń oraz na materiale lęgowym larw. Materiał lęgowy to substrat pokarmowy w którym odbywa się rozwój danego gatunku owada.

Jaja składane są przez samice kołatka domowego pojedynczo lub w kupkach liczących od 30 do 60 sztuk. Są one kuliste, a jeden z ich końców wyciągnięty jest w dziubek. Jaja te składane są przez nie w rysach i szparach w drewnie oraz w ścianach starych otworów wylotowych. Zazwyczaj ściana otworu wylotowego z którego wyszła samica kołatka domowego jest pierwszym miejscem w którym składane są przez nią jaja.

Mając wybór samice kołatka domowego preferują składanie jaj w starym drewnie mimo iż rozwój larw kołatków domowych w takim drewnie trwa dłużej niż w drewnie młodym w którym może on rozpocząć się już niedługo po jego wysuszeniu. Podczas składania na jaja trafiają znajdujące się w przewodzie pokarmowym samic kołatka domowego bakterie umożliwiające larwom trawienie celulozy będącej głównym składnikiem drewna. Bakterie te trafiają do układów pokarmowych larw kołatka domowego i rozwijają się w zagięciach ich jelit.

Czas po którym z jaj złożonych przez samice kołatka domowego wylegną się larwy uzależniony jest od tego jaka temperatura i wilgotność powietrza panują w miejscu w którym złożone zostały jaja. W temperaturze wynoszącej 20 stopni Celsjusza i przy wilgotności powietrza wynoszącej 87 % larwy kołatka domowego wylęgają się z jaj po upływie 15 dni. W pomieszczeniach o obniżonej wilgotności larwy wylegają się z jaj po upływie od 30 do 45 dni.

Larwa kołatka domowego

Łukowato zgięte larwy kołatka domowego mają do 6 milimetrów długości. Są one białawe, mięsiste i drobno owłosione. Głowa larw zgięta. Na ósmym oraz na dziewiątym segmencie odwłoka nie ma chitynowych kolców po bokach. Wszystkie przetchlinki znajdujące się na segmentach odwłoka larwy kołatka domowego mają jednakową wielkość. Młode larwy kołatka domowego drążą chodniki płytko pod powierzchnią drewna. Larwy starsze drążą chodniki również w głębszych warstwach drewna. Zaniepokojone larwy kołatka domowego podciągają swoje odnóża i udają martwe dopóki nie minie niebezpieczeństwo będące powodem takiego zachowania.

Chodniki drążone przez larwy kołatka domowego są okrągłe. Ich szerokość rośnie wraz z rozmiarem larw. Dochodzi ona do 2 milimetrów. Żerowiska kołatka domowego zapełnione są kałem oraz sypką mączką drzewną. Ekskrementy larw kołatka domowego mają jajowaty kształt. Ich cieńszy koniec wyciągnięty jest w szpic. Czasami zdarza się, że w szpic wyciągnięte są oba ich końce. Na końcu chodnika drążonego przez larwy kołatka domowego znajduje się pusta kolebka poczwarkowa. Długość żerowania larw kołatka domowego uzależniona jest od temperatury, wilgotności oraz wartości odżywczej drewna. Trwa ono od roku do trzech lat. Jeśli chodzi o rodzaj drewna to rozwój kołatka najszybciej następuje w bielastej części drewna drzew liściastych cechującej się znaczną zawartością białka i skrobi. Ta część drewna preferowana jest przez larwy kołatka domowego.

W drewnie drzew iglastych rozwój kołatka domowego następuje znacząco wolniej. Optymalna temperatura rozwoju larw to od 22 do 23 stopni Celsjusza, a maksymalna temperatura w której może następować ich rozwój to 28 stopni Celsjusza. Minimalna wilgotność względna w której może następować rozwój larw kołatka domowego uzależniona jest od ich wieku. W przypadku larw młodszych wynosi ona 50 %, a w przypadku larw starszych 60 %. Preferowanie wysokiej wilgotności drewna połączone z umiarkowanymi wymaganiami dotyczącymi temperatury sprawia, że larwy kołatka domowego często występują w piwnicach i innych podobnych miejscach. W przeciwieństwie do będącego najgroźniejszym w Polsce szkodnikiem drewna spuszczela pospolitego kołatek domowy nie żeruje na terenie strychów oraz pomieszczeń centralnie ogrzewanych.

Przepoczwarzenie się larw kołatka domowego ma miejsce w marcu lub w kwietniu. Stadium poczwarki kołatka domowego trwa od 2 do 8 tygodni w zależności od warunków zewnętrznych panujących w miejscu w którym odbywa się przepoczwarzenie kołatka domowego.

Drewno opuszczane jest przez osobniki dorosłe kołatka domowego przez okrągłe otwory wylotowe mające od 0,7 do 2,2 milimetrów średnicy. Łączenie się w pary osobników dorosłych następuje niedługo po ich wyjściu z drewna. Kopulacja następuje wewnątrz opuszczonych tuneli kołatków domowych wewnątrz których samiec i samica kopulują tyłem do siebie. Często zdarza się, że kopulacja kołatków domowych trwa nawet kilka godzin.

Osobniki dorosłe kołatka domowego żyją około miesiąca. W tym czasie nie pobierają one pokarmu. Niezbędną do życia energię czerpią one z zapasów znajdujących się w ciele tłuszczowym. Ciało tłuszczowe jest typową dla owadów tkanką pełniącą funkcje podobne do tkanki tłuszczowej i wątroby u kręgowców. Ciało tłuszczowe znajduje się w jamie ciała owadów. Dzieli się ono na część wisceralną i peryferyczną.

Czas rozwoju larw kołatka domowego cechuje się dużym zróżnicowaniem w zależności od warunków zewnętrznych w których odbywa się ich rozwój. Może on trwać od roku aż do dziewięciu lat. Zróżnicowanie to jest więc dość spore nawet jak na szkodnika drewna wśród których to szkodników wysokie zróżnicowanie czasu rozwoju w zależności od warunków zewnętrznych jest standardem. Najczęściej rozwój larw kołatka domowego trwa od roku do trzech lat.

Kołatek domowy i wyrządzane szkody w drewnie i przedmiotach drewnianych

Kołatek domowy jest obok spuszczela pospolitego jednym z dwóch najgroźniejszych występujących na terenie Polski szkodników drewna. Uszkadzane jest przez niego za równo twarde jak i miękkie drewno. Powoduje on poważne straty w drewnianych lub posiadających w swoim składzie drewniane elementy budynkach oraz w wykonanych z drewna przedmiotach takich jak rzeźby, meble i inne wyroby drewniane. Szczególnie duże szkody wyrządzane są przez kołatka domowego w miejscach o chłodnym i wilgotnym klimacie. W miejscach takich straty wyrządzane przez kołatka domowego są poważniejsze od strat, które wyrządza spuszczel pospolity w związku z czym kołatek domowy jest w nich najgroźniejszym szkodnikiem drewna. Straty powodowane przez kołatka domowego koncentrują się głównie w najniżej położonych elementach budynków i przedmiotach. W miejscach tych panuje sprzyjające rozwojowi larw kołatka domowego warunki na które składa się wysoka wilgotność i umiarkowana temperatura. Rozwój larw kołatka domowego może następować nawet w bardzo starym drewnie w związku z czym jest on najgroźniejszym szkodnikiem wykonanych z drewna budowli i przedmiotów zabytkowych.

Kołatek domowy jak się pozbyć

Kołatek domowy powoduje poważne zniszczenia. Co gorsza ze względu na to, że kołatek domowy może rozwijać się nawet w bardzo starych przedmiotach zniszczenia te często pojawiają się w niezwykle cennych zabytkowych budowlach i przedmiotach wykonanych z drewna. W związku z tym opracowano wiele metod zwalczania tego owada. W następnej części naszego artykułu przedstawimy najczęściej stosowane i najskuteczniejsze spośród nich. Opiszemy zwalczanie kołatka metodą mikrofalową, zwalczanie kołatka domowego żelem owadobójczym XILIX, zwalczanie kołatka domowego generatorem azotu i zwalczanie kołatka domowego fumigacją. Jeśli zatem chcesz wiedzieć jak zwalczyć kołatka domowego, jak pozbyć się kołatka domowego, jak wytępić kołatki domowe lub jak zniszczyć kołatki domowe zapraszamy do dalszej części artykułu.

Kołatek domowy jak się pozbyć za pomocą fumigacji

Najczęściej stosowaną metodą zwalczania kołatka domowego jest fumigacja znana również jako namiotowanie. Fumigacja jest metodą stosowaną w sytuacji, gdy kołatek domowy występuje w wielu elementach drewnianych budynku. Podczas fumigacji poddawany temu zabiegowi budynek szczelnie przykrywany jest folią. Stąd nazwa namiotowanie. W przypadku dużych budynków często wiąże się to z koniecznością skorzystania z pomocy podnośnika lub usług osób posiadających sprzęt i umiejętności alpinistyczne. Fumigacja może być stosowana nawet w przypadku dużych budynków na przykład gdy konieczne jest zwalczanie kołatka w kościele lub zwalczanie kołatka w cerkwi. Używane podczas fumigacji gazy są wysoko toksyczne w związku z czym na czas tego zabiegu konieczne jest wyłączenie poddawanego temu zabiegowi budynku z użytkowania.

Kołatek domowy jak się pozbyć metodą mikrofalową

Jedną z metod zwalczania kołatka domowego jest zwalczanie kołatka domowego za pomocą promieniowania mikrofalowego. Podczas zwalczania kołatka domowego za pomocą tej metody generator mikrofal generuje promieniowanie mikrofalowe. Promieniowanie to precyzyjnie kierowane jest w stronę drewnianych elementów budynku w których żerują larwy kołatka domowego. Promieniowanie mikrofalowe powoduje drgania cząsteczek wody znajdujących się w drewnie oraz wewnątrz ciał kołatków domowych. Drgania wody prowadzą do wzrostu temperatury wody. Pod wpływem wysokiej temperatury dochodzi do denaturacji czyli ścinania się białek z których zbudowane są ciała kołatków domowych. Prowadzi to do śmierci tych owadów.

Metoda mikrofalowa skutecznie zwalcza wszystkie żerujące w drewnie gatunki owadów. Możliwość precyzyjnego objęcia promieniowaniem mikrofalowym wybranego fragmentu drewna umożliwia ograniczenie obszaru objętego zabiegiem jedynie do miejsc w których ma miejsce żerowanie szkodników drewna. Sprawia to, że metoda ta szczególnie często stosowana jest w sytuacji, gdy zaatakowane przez szkodniki drewna zostały jedynie pojedyncze elementy budowli na przykład pojedyncza belka podtrzymująca strop. W przypadku, gdy kołatek domowy żeruje w wielu elementach danego budynku zwykle wybierane są inne metody zwalczania tego ksylofaga.

Kołatek domowy jak się pozbyć żelem owadobójczym XILIX

Żel owadobójczy XILIX to stosunkowo nowa metoda zwalczania kołatka domowego. Ze względu na wysoką skuteczność ten sposób na kołatka domowego bardzo szybko zyskuje na popularności. Żel owadobójczy XILIX  zawiera w swoim składzie permetrynę. Permetryna jest związkiem chemicznym składającym się z 21 atomów węgla, 20 atomów wodoru, 2 atomów chloru i 3 atomów tlenu. Permetryna jest wysoce toksyczna dla owadów. Zastosowanie żelu z permetryną może budzić obawy klientów o to, czy nie będzie on szkodliwy dla ludzi. Na szczęście obawy te są bezpodstawne ponieważ substancja ta jest stosunkowo nieszkodliwa dla ludzi. Permetryna jest na tyle nieszkodliwa dla ludzi, że kremy z permetryną często stosowane są w celu zwalczania świerzbu. W takim przypadku konieczne jest posmarowanie ciała zarażonej świerzbem osoby na co najmniej osiem godzin. Jeśli to konieczne kuracja z użyciem permetryny może być stosowana nawet u kobiet w ciąży oraz karmiących. Skoro kremy z permetryną są na tyle bezpieczne by można było posmarować się nimi w celu zwalczenia pasożytów to bez obaw możemy posmarować zawierającym permetryne żelem XILIX drewno w celu zwalczenia występującego w naszym domu kołatka domowego lub innych owadów żerujących w drewnie.

Żel owadobójczy XILIX może być nakładany za pomocą pędzla lub poprzez spryskiwanie albo natryskiwanie. Metoda nakładania żelu owadobójczego XILIX uzależniona jest głównie od grubości drewna które będzie poddawane zabiegowi z użyciem żelu owadobójczego XILIX.

Przyjrzyjmy się bliżej temu jak wygląda typowy zabieg zwalczania kołatka domowego z użyciem żelu owadobójczego XILIX.

Przed rozpoczęciem zabiegu należy upewnić się, że w miejscu w którym będzie on przeprowadzany panuje odpowiednia temperatura. Zwalczanie kołatka domowego za pomocą żelu owadobójczego XILIX nie powinno być przeprowadzane w miejscu, w którym temperatura jest niższa od 10 stopni Celsjusza.

Następnie należy przygotować drewno do zabiegu. Powinno ono zostać oczyszczone, a następnie wytarte za pomocą szczotki i odkurzone. Jeśli na drewnie znajdują się powłoki lakiernicze należy je usunąć. Również nie nadające się do dalszego użytku luźne fragmenty drewna powinny zostać usunięte.

Po właściwym przygotowaniu drewna przychodzi czas na nakładanie żelu. W przypadku cienkich fragmentów drewna żel owadobójczy XILIX nakładany jest poprzez jego spryskiwanie. Spryskiwanie powtarzane jest dwu lub trzykrotnie w wynoszących od kwadransa do pół godziny odstępach. W przypadku grubszych fragmentów drewna równolegle ze spryskiwaniem stosowane jest wstrzykiwanie żelu owadobójczego XILIX. Dużą zaletą żelu owadobójczego XILIX jest jego długotrwałe działanie. Nie tylko zwalcza on żerujące w drewnie owady, ale również długotrwale zabezpiecza on drewno przed ponownym zasiedleniem przez te zwierzęta. Zastosowanie żelu XILIX nie wiąże się z naruszeniem konstrukcji drewna i nie pozostawia śladów na poddawanym temu zabiegowi materiale.

Kołatek domowy jak się pozbyć metodą dezynsekcji beztlenowej

Dezynsekcja beztlenowa za pomocą generatorów azotu to kolejny sposób na kołatka domowego. Metodą tą zwalczane są kołatki domowe żerujące wewnątrz wykonanych z drewna przedmiotów. Kołatek domowy podobnie jak inne żerujące w drewnie owady oddycha tlenem pobieranym z powietrza. Jeśli z powietrza którym oddychają kołatki domowe zostanie usunięty tlen zginą one. Podczas dezynsekcji beztlenowej przedmioty w których żerują kołatki domowe umieszczane są wewnątrz szczelnych opakowań wykonanych z grubej folii. Opakowania te podłączane są do generatorów azotu. Generatory azotu oddzielają od siebie tlen i azot znajdujące się w powietrzu.

Azot wtłaczany jest przez nie do opakowania z którego jednocześnie usuwane jest zawierające za równo tlen jak i azot powietrze. Prowadzi to do stopniowego spadku zawartości tlenu wewnątrz folii aż do osiągniecia przez nie wartości uniemożliwiających owadom oddychanie. Po osiągnięciu założonego stężenia tlenu foliowy worek zamykany jest na około 3 tygodnie. W tym czasie następuje śmierć wszystkich znajdujących się wewnątrz folii owadów spowodowana niskim poziomem tlenu. Podstawową zaletą dezynsekcji beztlenowej jest fakt, że metoda ta jest całkowicie bezpieczna dla poddawanych temu zabiegowi przedmiotów. Nowoczesne generatory azotu są na tyle małe, że mogą być one łatwo przeniesione na miejsce w którym znajdują się przedmioty w których żerują kołatki domowe.

Oznacza to, że nie istnieje ryzyko ich uszkodzenia podczas transportu ani kradzieży z miejsca w którym przeprowadzany jest zabieg. Dezynsekcja beztlenowa może być stosowana nawet w stosunku do dużych przedmiotów jeśli tylko można je przenieść i umieścić wewnątrz folii. W przypadku zastosowania tej metody konieczne jest posiadanie pomieszczenia, lub jego części które na trzy tygodnie może zostać wyłączone z użytkowania. Często dezynsekcja beztlenowa przeprowadzana jest w miejscu w którym poddawane dezynsekcji beztlenowej przedmiotu znajdują się zazwyczaj.

Podczas samego zabiegu gazem używanym do dezynsekcji jest azot z którym poddawane temu zabiegowi przedmioty i tak mają kontakt na co dzień w związku z czym nie występuje ryzyko uszkodzenia przedmiotów przez gaz użyty podczas zabiegu. Dezynsekcja beztlenowa nie wiąże się też z żadnym ryzykiem dla osób wykonujących ten zabieg ani osób postronnych.

Podstawową wadą tej metody jest fakt, że dezynsekowany tą metodą obiekt musi w całości zostać umieszczony wewnątrz folii. Tylko wtedy możemy mieć pewność, że stężenie tlenu osiągnie na tyle niski poziom, że uniemożliwi on owadom oddychanie. Oznacza to, że metody tej nie można zastosować w celu zwalczania kołatka domowego żerującego w budowlach drewnianych, a więc w miejscach w którym najczęściej sprawia on problemy.

Inne metody zwalczania kołatka domowego

W przeszłości stosowane były również inne sposoby zwalczania kołatka domowego niemniej obecnie straciły one swoją popularność ze względu na fakt, że okazały się one mniej skuteczne lub bardziej kłopotliwe od przedstawionych przed chwilą sposobów stosowanych współcześnie.

Nagrzewanie drewna w celu zabicia owadów to metoda mająca wiele lat. Zanim zaczęto stosować w tym celu promieniowanie mikrofalowe robiono to za pomocą lamp podczerwieni. Prowadzono również pracę nad ogrzewaniem drewna za pomocą pola elektrycznego o wysokiej częstotliwości.

W przeszłości prowadzono tez prace nad zwalczaniem kołatków za pomocą promieni rentgenowskich, promieniowania gamma lub ultradźwięków ale wyniki świadczące o skuteczności tych metod były ze sobą sprzeczne w związku z czym metoda ta nie jest obecnie stosowana.

Często stosowaną w przeszłości metodą zwalczania kołatka domowego było też ociosywanie części drewna zaatakowanej przez larwy tego owada. Podczas ociosywania zarażona przez larwy część drewna była usuwana, a następnie powstałe w ten sposób resztki były zbierane i palone. Niestety nawet przy dużej staranności metoda ta rzadko prowadziła do całkowitego wyeliminowania kołatków domowych z danego budynku.

W przeszłości stosowana była również metoda polegając na nagrzaniu całego budynku do wysokiej, zabijającej owady temperatury. Następowało to poprzez wdmuchanie do ich wnętrza gorącego powietrza za pomocą znajdujących się na zewnątrz budynków aparatów. Niestety wiązało się to z ryzykiem uszkodzenia znajdujących się wewnątrz budynków przedmiotów przez gorące powietrze.