mrzyk muzealny anthrenus museorum

Mrzyk Muzealny – występowanie, zagrożenia, metody zwalczania

Czym jest mrzyk muzealny

Mrzyk muzealny jest kosmopolitycznym chrząszczem zaliczanym do skórnikowatych. Skórnikowate to licząca około tysiąca gatunków rodzina niewielkich chrząszczy o wydłużonym, owalnym ciele i niewielkiej głowie. W Polsce występuje od 35 do 40 gatunków skórnikowatych. Na terenie Polski najpowszechniejszymi obok mrzyka muzealnego gatunkami skórnikowatych są szubak smirnowa, mrzyk dziewannowiec i skórek zbożowy. Dieta larw większości spośród gatunków skórnikowatych składa się z szczątków zwierząt, a osobników dorosłych z nektaru i pyłków.

Występowanie mrzyka muzealnego

Mrzyk muzealny występuje w całej paleoarktyce w tym również w Europie oraz na Bliskim i Dalekim Wschodzie. W Europie mrzyk muzealny występuje w Albanii, Austrii, Białorusi, Belgii, Bośni i Hercegowinie, Bułgarii, Chorwacji, Czechach, Danii kontynentalnej, Estonii, Finlandii, Francji kontynentalnej, Grecji kontynentalnej, Hiszpanii, Holandii, Liechtensteinie, Litwie, Luksemburgu, Łotwie, Macedonii, Mołdawii, Niemczech, Norwegii kontynentalnej, Obwodzie Kaliningradzkim, Portugalii kontynentalnej, Rumunii, Rosji, Sardynii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Szwecji, Ukrainie, Węgrzech, Wielkiej Brytanii i Włoszech kontynentalnych. W Polsce mrzyk muzealny występuje pospolicie.

Mrzyk muzealny często występuje w muzeach w których powoduje on bardzo wysokie straty zwłaszcza wśród zbiorów entomologicznych, księgozbiorów i wypchanych zwierząt. Szczególnie groźny jest on dla eksponatów suchych.

Żerowanie mrzyka muzealnego

Larwy mrzyka muzealnego żerują przede wszystkim w produktach zwierzęcych zawierających kreatynę takich jak futra, wełna, jedwab, skóry i wypchane zwierzęta. Rzadziej żerują na produktach roślinnych takich jak sucha mąka i kakao. Dość często  żeruje on w zbiorach bibliotecznych i muzealnych powodując znaczne straty.

Osobniki dorosłe mrzyka muzealnego żywią się przede wszystkim pyłkiem i nektarem.

Morfologia mrzyka muzealnika

Larwy mrzyka muzealnika są żółte i włochate. Część grzbietowa ciała larwy mrzyka muzealnego jest brązowa. Czułki mrzyka muzealnika składają się z ośmiu segmentów. Na końcu odwłoka mrzyka muzealnego znajdują się trzy pęczki złotych włosów. Larwy mrzyka muzealnego osiągają do 4,5 milimetrów długości.

Osobniki dorosłe mrzyka muzealnika mają od 2 do 4 milimetrów długości. Wyposażone są w gryzące narządy gębowe i zaokrąglone oczy. Ich ciała są wypukłe. Osobniki dorosłe mrzyka muzealnego zwykle są brązowy lub czarne. Na stronie grzbietowej ciała chrząszcza mrzyka muzealnego znajdują się białe łuseczki. Przednie skrzydła mrzyka muzealnika są skórzaste i twarde. Tylne skrzydła mrzyka muzealnika są błoniaste.

Rozwój mrzyka muzealnika

Rozmnażanie się mrzyka muzealnika wewnątrz budynków najczęściej odbywa się pod wykładzinami, w garderobach, dookoła boazerii i w innych miejscach w których mrzyki muzealniki nie są niepokojone przez ludzi.

Pojedyncza samica mrzyka muzealnika składa od 20 do 50 kremowych jaj o długości wynoszącej około 0,5 milimetra. Jaja te składane są przez nią przez około 2 tygodni. Najczęściej składane ą one w szczelinach znajdujących się w pobliżu produktów będących pokarmem larw. Złożone jaja przyklejane są przez samicę do podłoża. Larwy wylegają się z jaj po upływie od 2 do 4 tygodni. Larwy mrzyka muzealnego osiągają od 4 do 5 milimetrów długości. Larwy mrzyka muzealnika wykazują silny światłowstręt. Zaniepokojone zwijają się w kulkę. Długość rozwoju larw mrzyka muzealnego uzależniona jest od warunków zewnętrznych spośród których najistotniejszy wpływ na długość ich rozwoju mają temperatura, wilgotność i dostępność pożywienia. W krajach naturalnego występowania mrzyka muzealnego larwy rozwijają się głównie na zewnątrz budynków w gniazdach ptaków, pająków i pszczół. Po ostatniej wylince w miejscu w którym rozwijała się larwa następuje przepoczwarzenie. Przepoczwarzenie mrzyka muzealnika trwa od 10 do 30 dni, a jego długość uzależniona jest od temperatury panującej w miejscu w którym ono następuje. Osobniki dorosłe mrzyka muzealnika żyją od 2 do 6 tygodni.

Wykrywanie mrzyka muzealnego

W miejscach w których bytuje mrzyk muzealny pozostawia po sobie drobny, brązowy pył po którym można rozpoznać jego obecność. O jego obecności świadczą również dokonywane przez niego zniszczenia.

Mrzyk muzealnik zwalczanie

Aby pozbyć się mrzyków muzealnych bardzo często stosuje się preparaty do fumigacji w postaci papierowych taśm, kartoników lub też naklejek nasączonych chlorpiryfosem lub dichlorfosem. Po za metodami chemicznymi zwalczania mrzyka muzealnika można także zastosować profesjonalne świece dymne. Zwalczanie mrzyków muzealników jest bardzo trudne i zazwyczaj wymaga dobrania odpowiedniej metody dezynsekcji w zależności od liczebności i miejsca występowania. Profesjonalnym zwalczaniem mrzyków muzealników zajmują się firmy pest control, które posiadają odpowiednie preparaty do tego typu zabiegów.

dezynsekcja akt

Dezynsekcja akt metodą beztlenową

Dezynsekcja akt

W niniejszym artykule zajmiemy się zagadnieniem dezynsekcji i dezynfekcji akt metodą beztlenową. Poznamy też najważniejsze zagrożenia mogące spowodować uszkodzenie lub zniszczenie akt. Szczególną uwagę zwrócimy na zagrożenia dla akt ze strony różnego rodzaju mikroorganizmów i owadów. Dowiemy się też jak wygląda konserwacja papieru, archiwizacja akt i konserwacja akt. Omówimy też kwestie dezynsekcji i dezynfekcji akt, dowiemy się jak wygląda odkażanie starych akt oraz odgrzybianie starych akt i jakie są środki do dezynsekcji akt i dezynfekcji akt.

Dezynsekcja akt to zwalczanie owadów zagrażających aktom, a dezynfekcja akt to zwalczanie mikroorganizmów w tym zwłaszcza grzybów zagrażających aktom. Mimo iż jest to całkowicie niepoprawne osoby korzystające z tych usług często używają jednego z tych terminów na obie ze wspomnianych usług. Nie ma w tym jednak nic dziwnego zwłaszcza, że często oba te działania przeprowadza się jednym zabiegiem.

Czym są akta ?

Aktami nazywamy grupę dokumentów o podobnej treści złączonych w jeden ciąg w celu łatwiejszego przechowywania. Akta mogą zawierać różnorodne materiały. Czynnikiem charakterystycznym dla akt jest fakt, że informacje w nich zawarte często są bardzo cenne, powinny być zachowane przez dłuższy czas, a ich utrata lub zniszczenie nierzadko byłoby niezwykle zgubne w skutkach. Nawet całkowicie przypadkowe i niezamierzone zniszczenie lub uszkodzenie akt nierzadko budzi podejrzenia, że zniszczenia nastąpiło celowo i miało na celu ukrycie niewygodnych dla kogoś informacji. Z tego powodu podejmowanych jest szereg działań mających na celu ochronę akt przed ich zniszczeniem lub uszkodzeniem. Z tego też powodu opracowano liczne metody dezynsekcji akt i metody dezynfekcji akt.

Co zagraża aktom ?

Istnieje wiele czynników mogących zaszkodzić aktom i spowodować ich uszkodzenie lub zniszczenie. Przede wszystkim są to warunki panujące w magazynach w których przechowywane są akta. W związku z tym należy zadbać aby w przechowywujących akta magazynach panowały odpowiednie warunki minimalizujące prawdopodobieństwo ich zniszczenia. W magazynach tych powinna panować odpowiednia temperatura i wilgotność powietrza. Powinno być w nich czysto. Odpowiednim poziomem czystości powinni cechować się również pracownicy odpowiedzialni za stan akt.

Sytuacje losowe

Przyczyną uszkodzenia akt bardzo często są zdarzenia losowe takie jak pożary, zalania i powodzie. Mimo iż zdarzenia te są zdarzeniami losowymi można im zapobiec lub przynajmniej zmniejszyć prawdopodobieństwo ich wystąpienia. Działania mające na celu zapobiegnięcie wystąpieniu wspomnianych zdarzeń losowych można podjąć już na etapie podejmowania decyzji na temat tego, gdzie przechowywane będą akta. Prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi silnie uzależnione jest od miejsca. W niektórych miejscach są one rzadkie, w innych częste, w niektórych nie występują nigdy, a w niektórych są na tyle częste, że możemy być pewni że w nich wystąpią w ciągu kilku lat. Jeśli budynek w którym przechowywane są akta będzie znajdował się w odpowiednim miejscu możemy być pewni, że nigdy nie stanie się on ofiarą powodzi. Prawdopodobieństwo zalania akt można zmniejszyć projektując budynek w którym są one przechowywane aby pomieszczenie w którym przechowywane będą akta nie zostało zalane nawet w przypadku awarii instalacji hydraulicznej, a w przypadku już istniejących budynków poprzez umieszczenie akt w pomieszczeniach, które w przypadku awarii instalacji hydraulicznej nie zostaną zalane. Prawdopodobieństwo pożaru można zmniejszyć ogrzewając budynki w których przechowywane są akta z zewnętrznej sieci ciepłowniczej, budując je z ognioodpornych materiałów i dbając o odpowiednią ilość gaśnic w budynku. Doświadczenia z przeszłości uczą, że głównymi przyczynami zagrażających aktom pożarów są podpalenia, roboty remontowe, pozostawione w pobliżu łatwopalnych materiałów elektryczne urządzenia grzewcze, niedbalstwo i lekkomyślność pracowników oraz przeciążone lub uszkodzone instalacje elektryczne.

Owady i grzyby

Szczególnie dużym zagrożeniem dla akt są owady. Prawdopodobieństwo pojawienia się owadów szczególnie wysokie jest w miejscach w których panuje wysoka wilgotność powietrza i temperatura. Do miejsc w których przechowywane są akta owady najczęściej trafiają z nowymi aktami. Mogą też wlatywać przez okna i wchodzić przez wentylatory lub rury kanalizacyjne. Ustalenie częstotliwości z jaką owady przedostają się do akt każdą z tych dróg nie jest możliwe ponieważ ustalenie drogi którą konkretne owady trafiły do danego archiwum zwykle nie jest możliwe. Owady po przedostaniu się do archiwum często pozostają niezauważone przez dłuższy, nierzadko liczony w latach czas. Istnieje wiele gatunków owadów, których działalność może zagrażać aktom. Zaliczamy do nich miedzy innymi kołatka domowego, spuszczela pospolitego, żywiaka chlebowca, karaczana prusaka, rybika cukrowego i wyschlika grzebykorożego.

Jeszcze większym zagrożeniem dla akt od owadów są grzyby. Przedostają się one do akt z powietrza w którym pełno jest ich zarodników. Grzybami stanowiącymi największe zagrożenie dla akt są pleśnie. Cechują się one wyjątkowo szybkim tempem rozprzestrzeniania się i dużą wytrzymałością na niekorzystne warunki takie jak wysoka lub niska temperatura i obecność środków chemiczych. Zniszczenia w archiwach, a tym samym straty w aktach mogą być powodowane przez około 200 gatunków grzybów. Większość zniszczeń akt powodowanych jest jednak przez dwa rodzaje grzybów czyli Penicillum i Aspergillus. Te dwa gatunki grzybów odpowiadają za 60 % zniszczeń powodowanych w aktach przez grzyby. O zaatakowaniu akt przez grzyby świadczą białe, żółte, różowe, liliowe i brunatne plamy, przebarwienia, zapach stęchlizny i naloty na aktach, ścianach, regałach i innych elementach wyposażenia archiwum w którym przechowywane są akta. Pleśń stanowi zagrożenie nie tylko dla akt, lecz również dla osób, które często przebywają w pobliżu zaatakowanych przez grzyby akt.

Na szczęście istnieje szereg działań profilaktycznych, które można podjąć w celu zapobiegnięcia zniszczeniu akt przez owady lub grzyby. Przede wszystkim należy przechowywać akta w warunkach niesprzyjających rozwojowi owadów lub grzybów. Idealnym, choć rzadko stosowanym rozwiązaniem jest branie pod uwagę niebezpieczeństwa ze strony grzybów i owadów już podczas budowy budynku w którym przechowywane będą akta. W celu zapobiegnięcia pojawieniu się grzybów należy utrzymywać odpowiednią temperaturę i wilgotność w budynkach w których przechowujemy akta. Idealne warunki do przechowywania akt to wilgotność wynosząca 45 % i temperatura powietrza wynosząca 15 stopni Celsjusza. Bardzo istotna dla prawidłowego przechowywania akt jest też stabilność warunków w których będzie odbywało się ich przechowywanie. W celu zapewnienia tej stabilności pomieszczenia w których przechowywane są akta powinny być wyposażone w termohigrografy na bieżąco monitorujące wilgotność i temperaturę panujące w miejscu, w którym przechowywane są akta.

Pomieszczenia w których przechowywane są akta powinny tez być prawidłowo wentylowane. Regały, na których przechowywane są akta powinny znajdować się w odpowiedniej odległości od ścian. Największym zagrożeniem dla akt jest wilgoć dlatego właśnie na wilgoci powinniśmy w największym stopniu skupić się podejmując działania mające na celu uchronienie akt przed zniszczeniem.

Jak przebiega dezynsekcja beztlenowa akt

Metod którymi przeprowadzana jest dezynfekcja akt i dezynsekcja akt może być wiele niemniej najlepszą z nich jest dezynsekcja i dezynfekcja akt metodą beztlenową za pomocą generatorów azotu znana też jako dezynsekcja akt, dezynsekcja beztlenowa, dezynsekcja azotem dezynfekcja beztlenowa lub dezynfekcja beztlenowa. Jak przebiega dezynsekcja beztlenowa akt? Podczas tego procesu wykorzystywany jest fakt, że wszystkie owady potrzebują tlenu aby utrzymać się przy życiu. Owady pozbawione tlenu giną. W trakcie dezynsekcji beztlenowej akta umieszczane są w szczelnej, nieprzepuszczającej powietrza folii. Brzegi wspomnianej folii zgrzewane są za pomocą zgrzewarki. Następnie w folii umieszczane są zawory. Do tak przygotowanej folii podłączany jest generator azotu. Generator azotu z jednej strony dodaje czysty azot do wnętrza folii, a z drugiej usuwa z niej tlen. Z czasem zawartość tlenu wewnątrz folii spada aż do osiągnięcia stężenia wynoszącego od 0,1 % do 0,3%. Generatory azotu wbrew swojej nazwie nie wytwarzają azotu, lecz pobierają go z powietrza. Po tym jak stężenie tlenu wewnątrz folii osiągnie odpowiednio niską wartość zawory są zamykane na co najmniej 21 dni. Przy tak niskim, a jednocześnie długo utrzymującym się stężeniu tlenu wszystkie stadia rozwojowe owadów giną. Dezynsekcja akt metodą beztlenową posiada szereg zalet. Jest to metoda bezpieczna i ekologiczna ponieważ w jej trakcie nie są stosowane żadne środki chemiczne. Dezynsekcja beztlenowa akt jest też skuteczna i niezawodna. Owady z czasem uodparniają się na działanie chemikaliów, co sprawia, że stają się one coraz mniej skuteczne. Owady nie potrafią jednak uodpornić się na brak tlenu.

Przedsiębiorstwo corneco podczas dezynsekcji beztlenowej akt i dezynfekcji beztlenowej akt używa generatorów azotu produkowanych przez włoską firmę Barzagli Generatori specjalizującą się w tego rodzaju urządzeniach. W używanych przez naszą firmę generatorach azotu wykorzystywana jest metoda adsorpcji ciśnieniowej. Podczas zastosowania tej metody generowania azotu sprężone powietrze przepływa przez kolumnę adsorpcyjną zawierającą substancje adsorbującą pod postacią węglowego sita molekularnego. Sito to pochłania tlen, a jednocześnie przepuszcza azot. Adsorpcja tlenu trwa aż do nasycenia kolumny adsorpcyjnej. Po tym czasie konieczne jest zregenerowanie wspomnianej kolumny. Dzięki wyposażeniu będących na wyposażeniu firmy corneco generatorów azotu w dwie kolumny adsorpcyjne mogą one generować azot w sposób ciągły. Po nasyceniu jednej z kolumn adsopcyjnych następuje przełączenie zaworów i przekierowanie strumienia powietrza do drugiej kolumny. W tym samym czasie nasycona wcześniej kolumna adsorpcyjna ulega regeneracji, a konkretnie regenerowane jest jej sito molekularne. Obniżenie ciśnienia powietrza do wartości atmosferycznych powoduje usunięcie z kolumny do otoczenia tlenu i innych zanieczyszczeń. Generatory azotu służą nie tylko do dezynsekcji i dezynfekcji akt, ale również do dezynsekcji i dezynfekcji innego rodzaju archiwaliów, starodruków i tym podobnych. Nasza firma przy wykorzystaniu generatorów azotu oferuje usługi takie jak między innymi, dezynsekcja starych książek, odkażanie książek, dezynsekcja książek odkażanie starych książek, odgrzybianie starych książek, ochrona archiwaliów przed owadami, ochrona zabytkowych przedmiotów przed owadami, odgrzybianie książek, ochrona zabytkowych przedmiotów przed pleśnią, odgrzybianie książek, walka ze szkodnikami w bibliotece, odgrzybianie książek, zwalczanie spuszczela pospolitego, zwalczanie kołatka, zwalczanie karaczana prusaka, zwalczanie żywiaka chlebowca, zwalczanie wyschlika grzebykorożnego, zwalczanie rybika cukrowego i inne zadania powiązane ze zwalczaniem szkodników drewna, akt i archiwaliów oraz z ochroną archiwaliów, akt i ochroną drewnianych przedmiotów.

 

Impregnacja drewna

zwalczanie korników

Drewno od tysiącleci towarzyszy człowiekowi. Początki człowieka nazywamy epoką kamienia łupanego, ale w rzeczywistości powinniśmy nazwać je epoką drewna niezaimpregnowanego ponieważ to drewno było podstawowym surowcem z którego budowaliśmy większość tego, co wtedy budowaliśmy. Na przestrzeni tysiącleci drewno nadal pozostawało niezwykle ważnym materiałem z którego wybudowaliśmy statki którymi dotarliśmy do Ameryki, wiatraki z którymi walczył Don Kichot i tysiące innych przedmiotów. Mimo iż pojawiły się inne materiały drewno nadal odgrywa nie małą rolę jako ważny surowiec z którego wykonujemy różnego rodzaju przedmioty i budowle. W dodatku nauczyliśmy się impregnować drewno dzięki czemu chronimy je przed szkodliwym działaniem wody, owadów i innymi zagrożeniami.

Jak zabezpieczyć drewno przed wodą, szkodnikami i  innymi zagrożeniami?

Impregnacja stała się powszechnie stosowaną metodą ochrony drewna już w XIX wieku. W 1903 roku w Ligocie pod Katowicami powstała pierwsza wytwórnia środków do impregnacji drewna na terenie dzisiejszej Polski. Produkowane wtedy impregnaty zawierały dużo niebezpiecznych dla ludzi i środowiska substancji. Na szczęście impregnaty stosowane obecnie są dużo bezpieczniejsze za równo dla ludzi jak i dla środowiska. Jak przebiega impregnacja dzisiaj? Jak zabezpieczyć drewno przed owadami, jak zabezpieczyć drewno przed wodą ? Jak zabezpieczyć drewno przed śniegiem, jak zabezpieczyć drewno przed promieniami UV? Jak zabezpieczyć drewno przed wilgocią? Na te pytania dotyczące tego, jak wygląd i przebiega impregnacja dzisiaj odpowiemy w naszym artykule. Napiszemy też czym jest impregnacja, czym są impregnaty, co daje impregnacja, jak jest podział impregnatów, z czego składają się impregnaty, jak zaimpregnować drewno i co zrobić jeśli farba się łuszczy.

Czym jest impregnacja ?

Impregnacja to nasycanie różnego rodzaju materiałów w tym między innymi papieru, drewna, skóry i wyrobów włókienniczych. Impregnacja ma na celu zabezpieczenie impregnowanych materiałów przed szkodliwym działaniem owadów, wody, śniegu, ognia, grzybów, glonów, porostów i innych czynników. Substancje używane podczas impregnacji nazywamy impregnatami.

Impregnacja drewna

Impregnacja drewna to najpowszechniejsza metoda zabezpieczenia drewna przed czynnikami biologicznymi. Impregnacja w znaczącym stopniu przedłuża trwałość drewna. Istnieje wiele metod impregnacji. Najczęściej spotykane to malowanie pędzlem, nakładanie wałkiem, wcieranie szczotką, zanurzanie drewna w impregnacie i natrysk.

Nowoczesne impregnaty mają spore możliwości:

  • chronią drewno przed wilgocią i śniegiem umożliwiając jednocześnie jego oddychanie
  • Chronią drewno przed wiatrem, promieniowaniem UV zanieczyszczeniami chemicznymi zawartymi w powietrzu
  • odprowadzają na zewnątrz wilgoć zawartą w konstrukcji
  • Zwalczają grzyby domowe i pleśniowe, glony i porosty,
  • Zabezpieczają drewno przed sinizną wtórną
  • Chronią drewno przed owadami i roztoczami
  • Zapobiegają pękaniu i paczeniu się drewna
  • Uatrakcyjniają wygląd drewna zmieniając jego odcień na bardziej pożądany
  • Przedłużają żywotność drewna
  • Wzmacniają strukturę drewna
  • Zmniejszają zmiany objętości drewna wywołane zmianami temperatury
  • Zwiększają odporność drewna na ogień

Nowoczesne impregnaty zachowują skuteczność również w przypadku naniesienia na wilgotną powierzchnię i gdy nanoszenie ma miejsce w niskich temperaturach. Przy zastosowaniu odpowiedniego preparatu do impregnacji impregnacja jest skuteczna już po jednokrotnym naniesieniu impregnatu.

impregnat na owady

Podziały impregnatów

Głównymi zagrożeniami dla drewnianych konstrukcji są owady, grzyby i ogień. Impregnaty dzielimy na jedno, dwu lub trójfunkcyjne w zależności od tego ile spośród tych zagrożeń zwalczają. Istnieją tez preparaty lecznicze stosowane w drewnie już zaatakowanym przez owady lub grzyby.

Ze względu na to jak bardzo dane drewno narażone jest na działanie czynników zewnętrznych i jak intensywne działania ochronne należy podjąć impregnaty dzielimy na pięć klas przedstawionych w tabelce

Klasa Umiejscowienie Kontakt z ziemią Narażenie na warunki atmosferyczne Czynniki przed którymi należy zabezpieczyć drewno
I Wewnętrzne elementy budowlane Nie Nie Owady
II Wewnętrzne i zewnętrzne elementy budowlane, Które mogą być przejściowo zawilgocone Nie Nie Owady i grzyby
III Zewnętrzne elementy budowlane, wewnętrzne elementy drewniane w wilgotnych pomieszczeniach Nie Tak Owady, grzyby wymywanie
IV Blisko gruntu Tak Tak/Nie Owady, grzyby wymywanie, próchnica
V W wodzie morskiej Nie Tak Owady, grzyby wymywanie, próchnica

Ze względu na skład impregnaty dzielimy na 4 podstawowe grupy:

  • rozpuszczalnikowe,
  • solne,
  • olejowe,
  • ochronno-dekoracyjne.

 

Impregnaty solne

Impregnaty solne są roztworami soli nieorganicznych. Obniżają palność drewna oraz chronią je przed szkodliwym działaniem owadów, roztoczy i grzybów. Impregnaty solne sprzedawane są w postaci gotowej do użytku lub w postaci rozcieńczanych wodą proszków i koncentratów. Impregnaty solne są bezbarwne. Jedynie niektóre spośród impregnatów solnych zawierają barwnik pozwalający na sprawdzenie, jak głęboko preparat wniknął w drewno.

Do ochrony drewna na zewnątrz budynków stosuje się wyłącznie preparaty niewymywalne trwale wiążące się z drewnem. Preparaty wymywalne stosowane są wyłącznie w miejscach nie narażonych na długotrwały kontakt z wodą.

 

Impregnaty olejowe

W celu ochrony drewna przed wodą najlepiej zastosować impregnaty olejowe. Produkowane są one na bazie oleju lnianego, często z dodatkiem wosku. Mogą zawierać również środki ochrony biologicznej.

Impregnaty olejowe trwale i dokładnie wypełniają pory drewna, tworząc na jego powierzchni warstwę hydrofobową. Warstwa hydrofobowa to warstwa odpychająca wodę. Drewno zaimpregnowane impregnatami olejowymi nie wymaga już malowania farbami ani lakierami. Jeśli obok zabezpieczenia drewna chcielibyśmy zadbać o jego wygląd i zmienić jego kolor powinniśmy użyć podczas impregnacji impregnatów olejowych koloryzujących, a jeśli wolimy naturalny kolor drewna powinniśmy użyć podczas impregnacji impregnatów olejowych bezbarwnych.

 

Impregnaty rozpuszczalnikowe

Impregnaty rozpuszczalnikowe swoją nazwę zawdzięczają temu, że rozcieńcza się je przy pomocy benzyny lakowej. Benzyna lakowa to benzyna ciężka zawierająca węglowodory składające się z od 10 do 16 atomów węgla. Benzyna lakowa odrzucana jest w procesie produkcji benzyny paliwowej z powodu zbyt wysokiej temperatury wrzenia. Benzyna lakowa jest łatwopalna i ma silny zapach. Łatwopalne są też impregnaty w których skład wchodzi. Na szczęście benzyna odparowuje z zaimpregnowanej powierzchni dzięki czemu zaimpregnowane impregnatami rozpuszczalnikowymi elementy nie będą łatwopalne.

Impregnaty rozpuszczalnikowe głęboko wnikają w drewno, skutecznie chroniąc je przed wilgocią, pleśnią, grzybami i promieniowaniem UV. Zaimpregnowaną impregnatami rozpuszczalnikowymi powierzchnię można malować lakierami i farbami. Podobnie jak w przypadku impregnatów olejowych impregnaty rozpuszczalnikowe mogą być koloryzujące lub bezbarwne.

 

Impregnaty ochronno-dekoracyjne (żywiczne)

Impregnaty ochronno-dekoracyjne zawierają żywice syntetyczne które jednej strony zapobiegają wnikaniu wody w głąb drewna, a z drugiej przepuszczają parę wodną, co pozwala drewnu „oddychać”. Impregnaty ochronno-dekoracyjne zabezpieczają też drewno przed owadami i grzybami. Niektóre spośród impregnatów ochronno-dekoracyjnych zawierają wosk, który chroni impregnat przed wypłukiwaniem, a drewno przed zawilgoceniem.

 

Inne składniki impregnatów

W impregnatach znajdować się mogą również inne substancje takie jak między innymi tebukonazol, propikonazol, tolilofluanid, flufenoksurol, Dowanol DMP, tetraborandisodowy, czwartorzędowe związki amoniowe, benzylo-C12-C16- alkilodimetylo, chlorki, butylokarbaminian 3-jodo-2-propynylu i pochodne ropy naftowej.

Przebieg impregnacji

Aby zaimpregnować drewno należy

  • Wybrać właściwy preparat do impregnacji drewna
  • Przygotować drewno do impregnacji. Przeznaczone do impregnacji drewno powinno być suche, odtłuszczone i oczyszczone z kurzu.
  • Przygotować impregnat do impregnacji
  • Nałożyć impregnat

To jak należy przygotować drewno i impregnat oraz jak należy nakładać impregnat na drewno uzależnione jest od rodzaju wybranego impregnatu. Zawsze należy stosować się w tym zakresie do zaleceń producenta impregnatu.

Szczególnie skomplikowane jest ponowne poddawanie impregnacji drewna, które już wcześniej poddano temu zabiegowi. Przed ponowną impregnacją należy wyciąć zbutwiałe i spróchniałe fragmenty drewna i zastąpić je zdrowym drewnem. Niewielkie ubytki uzupełniane są masą szpachlową do drewna. Warstwę drewna w której występują spękania należy usunąć poprzez zeszlifowanie lub zheblowanie. Szczególnie skomplikowana jest ponowna impregnacja drewna lakierowanego lub pomalowanego farbami. Z upływem czasu na tego typu powłokach pojawiają się pęcherze. Farba pęka i łuszczy się. Umożliwia to wodzie dotarcie do drewna. Jeśli dojdzie do takiej sytuacji należy zeszlifować i zeskrobać z powierzchni drewna całą znajdującą się na nim farbę, a później pokryć całą powierzchnię drewna nową farbą.

 

chrząszcz czarny w drewnie

Tycz cieśla

Tycz Cieśla to Chrząszcz z rodziny kózkowatych. Jest on najbardziej znanym gatunkiem tyczy żyjącym w Polsce.

Morfologia tycza cieśli

Tycz cieśla osiąga od 10 do 24 milimetrów długości. Tym co wyróżnia tycza cieśle na tle innych owadów jest duża długość czułek. Czułki samca tycza cieśli mogą być nawet pięciokrotnie dłuższe od jego ciała, a samicy tycza cieśli dwukrotnie dłuższe od jej ciała. Tycz cieśla to rekordzista w jeśli chodzi o stosunku długości czułków do długości ciała. Przyczyny dla których tycz cieśla ma tak długie czułki do dziś są dla nas zagadką. Możemy jedynie spekulować, że długie czułki zwiększają szanse samców na kopulację. Samiec tycza cieśli jest krótszy, a jednocześnie szerszy od samicy. Odwłok samicy tycza cieśli zakończony jest pokładełkiem. Tycz cieśla jest szary. Na jego przedpleczu znajdują się cztery żółtawe plamy. Całe ciało tycza cieśli pokryte jest jaśniejszymi i ciemniejszymi łatkami, a pokrywy ukośnymi wzorami.

Występowanie tycza cieśli

Tycz cieśla występuje w iglastych lasach Europy, Kaukazu, Syberii, Chin, Korei i Azji mniejszej. Owad ten jest powszechny na terenie całej Polski. Osobniki dorosłe tycza cieśli obserwować można od marca do lipca, ale najliczniej występują one w kwietniu. Tycz cieśla najliczniej występuje w monokulturach sosnowych i innych lasach w których występuje dużo sosen. Szczególnie powszechnie tycz cieśla występuje w miejscach, w których las został osłabiony przez zanieczyszczenia przemysłowe, wiatrołomy lub pożary. Tycz cieśla sprawnie biega i lata. Aktywny jest przez całą dobę. Najliczniej tycz cieśla pojawia się na leśnych zrębach, gdzie przebywa na nasłonecznionych fragmentach drewna.

Dźwięki wydawane przez tycza cieśle

Tycz cieśla potrafi wydawać dźwięki poprzez pocieranie tylnej krawędzi przedplecza o tarczkę. Taką umiejętność nazywamy strydulacją. W ten sposób tycz cieśla odstrasza drapieżniki. Właśnie od tych przypominających piłowanie drewna dźwięków wzięła się nazwa tycza cieśli.

Rozwój tycza cieśli

Kopulacja tycza cieśli poprzedzona jest przez gonitwę samca za samiczką. Jeśli samców jest kilku dochodzi między nimi do walk o samiczkę. Po zakończeniu kopulacji samice składają jaja w spękaniach kory martwego świerku lub rzadziej innych drzew iglastych. Larwy tycza cieśli przypominają wyglądem larwy innych przedstawicieli rodziny kózkowatych. Ich rozwój trwa od roku do dwóch lat. Pod koniec rozwoju osiągają one 40 milimetrów długości. Larwy tycza cieśli odżywiają się drewnem. Żerują w powierzchniowej warstwie drewna położonej tuż pod korą. Pod koniec lipca lub w sierpniu w położonej w korze lub płytkiej warstwie drewna kolebce poczwarkowej następuje przepoczwarzenie larw tycza cieśli. Dorosłe tycze cieśle wychodzą na zewnątrz wiosną. Jedynie podczas wyjątkowo ciepłych jesieni pojawiają się już we wrześniu. Osobniki dorosłe tycza cieśli żyją około miesiąca.

Pozostałe gatunki tyczy występujące w Polsce

Tycz mniejszy

Najmniejszym gatunkiem tyczy występującym w Polsce jest tycz mniejszy (Acanthocinus griseus). Jak sama nazwa wskazuje jest on mniejszy od innych gatunków tyczy. Ma on do 14 milimetrów długości. W przeciwieństwie do tycza cieśli nie posiada on żółtawych punkcików na przedpleczu i prowadzi nocny tryb życia. Na terenie Polski jest rzadki. Występuje głównie w górach. Żeruje głównie na świerku i sośnie.

Tycz jodłowy

Tycz jodłowy rozmiarami przypomina tycza mniejszego, ale od pozostałych gatunków tyczy różni się ubarwieniem i wzorami na pokrywach. Występuje głównie w starych lasach iglastych z dużą ilością jodeł. Tycz jodłowy występuje w południowej części polski.

usuwanie owadów w drewnie

owady w drewnie

Usuwanie owadów w drewnie

Potocznie określamy je jako korniki albo drewnojady. Mowa o ksylofagach, czyli gatunkach owadów żerujących w drewnie. Niestety, czasami są w stanie doprowadzić drewnianą konstrukcję do ruiny, jednak nie musi tak być, bo istnieją skuteczne, sprawdzone metody pozwalające chronić się przed ich atakiem, a nawet zwalczyć je, kiedy już zdążą się pojawić.

Szkody wyrządzane przez „korniki”

Drewnojady atakują różne rodzaje drewna: suche lub wilgotne, w lesie i tartakach, budynkach, wykorzystywane jako kryjówki dla zwierząt. Ogromne szkody czynią korniki żerujące w obiektach sakralnych, meblach, skansenach, ogrodzeniach, słupach, drewnianych podłogach, ścianach, dachach – tak wymieniać można jeszcze długo. Jeśli inwazja robaków jest znacząca, wówczas mogą zniszczyć całą konstrukcję, co stanowi wielkie wagi stratę szczególnie wówczas, gdy korniki upodobają sobie obiekt zabytkowy. Na początku swojej działalności mogą być niewidoczne, dopiero dokładne oględziny pozwalają stwierdzić obecność otworów wylotowych w drewnie, z których wysypuje się tak zwana „mączka” – ewidentny dowód na to, że drewno zostało zaatakowane przez spuszczela pospolitego, kołatka domowego, miazgowca lub inny gatunek kornika.

Jakimi metodami odbywa się usuwanie szkodników z drewna?

Gdy profilaktyka nie dała rady zapobiec atakowi szkodników drewna, wówczas trzeba tak szybko, jak to możliwe, pozbyć się ich jedną z popularnych metod. Pierwszym sposobem jest metoda termiczna, czyli ogrzewanie obiektu do takiej temperatury, w której giną żarłoczne larwy szkodników. Drugą, bardzo skuteczną metodą jest fumigacja (gazowanie) – jest to metoda chemiczna, dzięki której możliwe jest wybicie korników przy pomocy gazu, pary lub dymu. Obiekty zaatakowane przez korniki umieszcza się wówczas w specjalnym „namiocie” i poddaje działaniu trującego gazu, który jednocześnie nie niszczy materiału. Obecnie fumigacja jest wykorzystywana bardzo powszechnie. Ponadto można zdecydować się na dezynsekcję mikrofalami – to już sposób opierający się na nowoczesnej, miejscowo działającej technologii, bardzo ekologiczny, który nie wymaga sięgania po chemikalia.

Usuwanie szkodników drewna bywa bardzo trudne i wymaga doświadczenia i umiejętności. Dlatego dobrze jest skonsultować wybór metody z profesjonalistami w tym zakresie i powierzyć zadanie wyszkolonej ekipie. Po przeprowadzeniu dezynsekcji należy zaś stosować środki profilaktyczne, aby szkodliwe ksylofagi trzymały się z daleka.

Dezynsekcja mikrofalowa

dezynsekcja mikrofalami

Dezynsekcja mikrofalami

Przez wiele lat poszukiwano skutecznych sposobów na ekologiczną eliminację szkodników drewna. Jednak dopiero w pierwszej dekadzie XXI stulecia udało się zastosować do tego celu mikrofale. Dzięki nowoczesnej technologii walka z insektami, bakteriami i grzybami nie wymaga użycia środków chemicznych, na dodatek może być przeprowadzona w różnego typu warunkach. Osoby poszukujące niezawodnego sposobu na zwalczenie szkodników drewna mogą zdecydować się na tę metodę, która jest alternatywą dla fumigacji, czyli gazowania oraz dezynsekcji termicznej.

Dlaczego dezynsekcja drewna ma tak duże znaczenie?

Drewno jest stosowanym od wieków materiałem budulcowym i dekoracyjnym. Służy do budowy całych domów lub ich elementów, a także mebli, skrzyń, beczek, ram. Niestety, ze względu na różne czynniki biologiczne jego trwałość jest mocno zagrożona. Wiele zależy od przezorności właściciela danego obiektu, który powinien zabezpieczyć wszystkie drewniane elementy oraz zareagować na objawy bytowania w nich szkodników (pojawienie się dziurek w konstrukcji, słyszalne sygnały działalności robaków). Do najczęściej atakujących drewniane konstrukcje gatunków należą spuszczel pospolity, miazgowiec brunatny czy kołatek domowy. Są one plagą szczególnie w obiektach zabytkowych, sakralnych, starych meblach, skansenach, ale mogą zadomowić się także w nowszych budynkach, słupach, ogrodzeniach, dachach. Jeśli plaga jest spora, są w stanie uczynić ze środka danego elementu proszek.

Na czym polega dezynsekcja mikrofalami?

Technologia mikrofalowa wykorzystuje drgania polarne cząsteczek wody w polu elektromagnetycznym. Dzięki niej dezynsekcji można poddać tylko jeden element danej konstrukcji, w którym zagnieździły się robaki, natomiast nie trzeba skupiać się na całym obiekcie, a to w praktyce oznacza oszczędność energii i pieniędzy (odwrotnie jest podczas przeprowadzania dezynsekcji gorącym powietrzem). Metoda ta jest całkowicie skuteczna i bezpieczna, spełnia też narzucone przepisami unijnymi normy. Jej przeprowadzaniem zajmują się wyspecjalizowane w dezynsekcji firmy. Daje gwarancję efektywności i pozbycia się szkodliwych robaków z cennych obiektów.

Mimo wszystko warto jednak pamiętać o profilaktyce wobec drewnojadów. Zalicza się do niej wybór odpowiedniego gatunku drewna (rzadziej atakowane jest drewno z drzew liściastych), zabezpieczenie go środkiem chemicznym lub w razie braku zabezpieczenia – przeprowadzanie regularnych, corocznych kontroli.