Archiwa tagu: szkodniki drewna

szkodniki drewna

Szkodniki drewna – czym są owady w drewnie i jak się ich pozbyć

Drewno to jeden z najbardziej popularnych materiałów budowlanych. Zalety drewna w postaci wytrzymałości i trwałości, a także fakt, że tradycyjnie jest ono używane od wielu lat, a nawet wieków i tysiącleci sprawiają, że możemy być pewni, że pozostanie ono popularnym materiałem budowlanym również w przyszłości. Niestety jest atakowany przez wiele rodzai szkodników drewna.

Szkodniki Drewna

Niestety drewno często atakowane jest przez szkodniki drewna, które odpowiedzialne są za znaczącą część przypadków uszkodzenia tego surowca. Szkodniki drewna są zagrożeniem dla wszystkich rodzajów wykonywanych z drewna elementów budynków oraz przedmiotów. Dla większości szkodników drewna jest ono za równo domem jak i pożywieniem. Szkodniki drewna dla których jest ono wyłącznie kryjówką zazwyczaj nie powodują tak dużych strat jak te z nich, dla których drewno jest również pożywieniem.

Straty powodowane przez szkodniki drewna są bardzo duże. Bardzo często zdarza się, że szkodniki drewna doprowadzają do całkowitego zniszczenia budowli, w których żerują.

Czym są robaki w drewnie

Drewno jest wyjątkowo mało pożywnym materiałem. Fakt ten sprawia, ze spożywane może być ono jedynie przez bardzo nieliczne gatunki owadów, które wyspecjalizowały się wyłącznie w spożywaniu drewna. Szkodniki drewna muszą zjeść go bardzo dużo, aby się rozwinąć, a to oznacza, że nawet nieliczne larwy szkodników drewna są wystarczające, aby dokonać naprawdę poważnych zniszczeń w drewnie.

Gatunki owadów żerujących w drewnie

Gatunków szkodników drewna jest wiele. Podzielić je można na szkodniki drewna żerujące w żywym drewnie i szkodniki drewna żerujące w drewnie technicznym czyli drewnie z którego wykonane zostały budynki lub przedmioty. Właśnie na szkodnikach drugiego rodzaju skupimy się w naszym artykule. Dowiecie się z niego jakie są gatunki szkodników drewna, jak zapobiec pojawieniu się szkodników drewna, jak zwalczyć szkodniki drewna, jak się pozbyć szkodników drewna, jak wyeliminować szkodniki drewna, jakie są metody zwalczania szkodników drewna, jak wygląda zwalczanie szkodników drewna fosforowodorem i jak wygląda zwalczanie szkodników drewna żelem owadobójczym XILIX.

owady w drewnie
Przykład szkodnika drewna

Co łączy szkodniki drewna?

Istnieje kilka cech łączących wszystkie, a przynajmniej większość gatunków szkodników drewna. Przyjrzyjmy się tym cechom.

Szkodniki drewna rozwijają się z jaj, które składane są w drewnie przez samice. Z jaj wylęgają się larwy, które całe swoje życie spędzają w tym samym kawałku drewna, w którym samica złożyła jaja. Czas rozwoju larw uzależniony jest od gatunku szkodnika drewna i warunków zewnętrznych. Zazwyczaj jednak rozwój ten trwa wiele lat. W przypadku niektórych gatunków szkodników drewna rozwój odbywający się w niesprzyjających warunkach może trwać nawet kilkanaście lat.

Podczas swojego rozwoju larwy drewnojadów drążą liczne korytarze przez co uszkadzają drewno w którym odbywa się ich żerowanie. Larwy szkodników drewna wyposażone są w aparat gębowy typu gryzącego. Tunele drążone przez szkodniki drewna zazwyczaj wypełniane są przez nie odchodami oraz mączką drzewną.

Każdy z gatunków szkodników drewna ma specyficzne wymagania i preferencje dotyczące drewna. Obejmują one gatunek drewna, jego wilgotność, wiek, stopień zagrzybienia, temperaturę i inne czynniki. Jeśli wartości te nie będą odpowiednie dla danego gatunku larwy nie przeżyją. Jeśli wartości te nie będą optymalne czas rozwoju larw szkodników drewna wydłuży się.

Klimat Polski cechuje się dość sporymi wahaniami za równo jeśli chodzi o tempratury jak i o poziom opadów. Z tego powodu szkodniki drewna występujące w Polsce cechują się sporą tolerancją dotyczącą wspomnianych wcześniej wartości i potrafią przeżyć w drewnie mimo sporych wahań temperatury i wilgotności. Gatunki, które nie cechowały się wspomnianą tolerancją po prostu nie przeżyły na terenie Polski.

Larwy szkodników drewna

Larwy szkodników drewna pod koniec swojego rozwoju są większe od osobników dorosłych. Jest tak ponieważ podczas stadium poczwarki, gdy larwa przekształca się w osobnika dorosłego zużywanych jest wiele substancji odżywczych, a poczwarka w tym czasie nie odżywia się.

Osobniki dorosłe szkodników drewna wykrywają drewno za pomocą zapachów. Ich zmysł powonienia nierzadko jest bardzo rozwinięty w związku z czym potrafią wyczuć drewno odpowiednie dla rozwoju larw z dużej odległości. Osobniki dorosłe niektórych gatunków szkodników drewna na przykład spuszczela pospolitego potrafią też wyczuć feromony wydzielane przez larwy dzięki czemu samice często składają jaja w tym samym drewnie w którym już rozwijają się larwy.

Osobniki dorosłe szkodników drewna najczęściej pojawiają się latem, choć w przypadku szkodników drewna żerujących wewnątrz ogrzewanych pomieszczeń możliwe jest ich pojawienie się o każdej porze roku, nawet zimą.

Co zrobić żeby nie mieć szkodników drewna w domach?

Na szczęście istnieją sposoby pozwalające na uchronienie się przed pojawieniem się szkodników drewna w naszych domach. Pierwsze działania w tym celu mogą zostać podjęte już podczas budowy przez nas domu, lub innego budynku w którym zamierzamy wykorzystać drewniane elementy. W tym celu należy dokładnie kontrolować drewno, które zostanie wykorzystane do budowy pod kątem obecności w nim szkodników drewna. Nigdy nie należy używać do budowy drewna nieokorowanego ponieważ wiele gatunków szkodników drewna może żerować tylko w takim drewnie. Unikać należy również używania do budowy drewna pochodzącego z rozbiórki starych budynków.

Uszkodzenia drewna

Jakość drewna pogarsza się jeśli przechowywane jest ono w złych warunkach. Przechowywanie drewna w złych warunkach bardzo często ma miejsce już w lesie niedługo po jego ścięciu, kiedy czeka ono na przewiezienie do tartaku. W wyniku złego przechowywania drewno staje się wilgotne. Wysoka wilgotność sprawia, że atakowane jest ono przez grzyby i pleśnie. Grzyby i pleśnie same w sobie niszczą drewno, ale również zwiększają jego podatność na działalność szkodników drewna. Z tego powodu nie należy stosować podczas budowy drewna wilgotnego.

Drewno wilgotne nie powinno być zresztą używane do konstrukcji domów również z innych przyczyn. Przede wszystkim wysychanie drewna, które będzie miało miejsce jeśli użyjemy drewna wilgotnego zmniejsza jego rozmiary. Dotyczy to zwłaszcza przekroju poprzecznego drewna. W wyniku tego drewno może też zmieniać kształt. Przyjrzyjmy się temu jakie są tego skutki na przykładzie więźby dachowej. Zmniejszanie się drewna powoduje luzowanie nakrętek kotew nawet do rozmiarów umożliwiających ich odkręcenie gołą ręką. Na skutek zmian rozmiarów jętki mogą też przestać rozpierać krokwie, a za przenoszenie sił zaczynają odpowiadać wyłącznie śruby. Z tych powodów więźba wykonana z mokrego drewna często po wyschnięciu staje się słabsza od tej, którą od razu wykonano z drewna wysuszonego. Problem z poluzowanymi nakrętkami można rozwiązać dokręcając je. Często dociągnięcie jętki do poprzedniego położenia okazuje się jednak niemożliwe.

Zasiedlanie drewna przez szkodniki

Aby samice szkodników drewna mogły złożyć jaja w drewnie muszą uzyskać do niego dostęp. Oznacza to, że przed szkodnikami drewna można uchronić drewno również pokrywając je lakierami lub farbami. Aby pokrycie to było skuteczne musi być ono jednak szczelne.

Aby zmniejszyć narażenie drewna na szkodniki drewna należy je odpowiednio przygotować. Przygotowania te obejmują korowanie, suszenie i nasączanie za pomocą specjalistycznych preparatów.

Istnieją jednak rodzaje drewna, które są szczególnie silnie narażone na działanie szkodników drewna. Przede wszystkim narażony jest surowiec pochodzący z młodych drzew, które mają sporą bogatą w składniki odżywcze część bielastą.

Duże ryzyko wiąże się również z kupowaniem starych, wykonanych z drewna przedmiotów na przykład mebli, które bywają zainfekowane przez szkodniki. W przypadku przedmiotów nowych, wykonanych przez renomowanych producentów niemal się to nie zdarza.

Jak już wspominaliśmy zawilgocenie drewna zwiększa prawdopodobieństwo, że szkodniki drewna będą w nim żerować. W związku z tym podczas budowy domu warto zadbać o to, aby został on odpowiednio zabezpieczony przed wilgocią. Jeśli w już zbudowanym domu jest zbyt wilgotno należy zadbać o to, aby obniżyć poziom wilgoci w jego wnętrzu. Niestety bardzo często wiąże się to z koniecznością wykonania remontu. Poziom wilgoci w wnętrzach można obniżyć również poprzez ich wietrzenie, ale w przypadku silnie zawilgoconych domów samo wietrzenie zazwyczaj okazuje się dalece niewystarczające.

Przed pojawieniem się szkodników drewna w drewnie można zabezpieczyć drewno pokrywając je żelem owadobójczym XILIX. Żel owadobójczy XILIX skutecznie zabezpiecza drewno za równo w nowych jak i w starszych budynkach, a także zwalcza wszystkie stadia rozwojowe szkodników drewna znajdujące się wewnątrz drewna. Żel owadobójczy XILIX jest obecnie obok fumigacji fosforowodorem jedną z dwóch najpopularniejszych metod zwalczania szkodników drewna.

Rozpoznawanie obecności szkodników drewna

W tym momencie pojawia się pytanie: jak rozpoznać, że mamy szkodniki drewna? W zależności od tego gdzie mamy szkodniki drewna, ile ich jest i od jakiego czasu żerują rozpoznanie infestacji może być bardzo proste lub też bardzo trudne. Przede wszystkim o obecności szkodników drewna świadczą otwory w drewnie. Otwory powstają gdy samica składa jaja, oraz gdy osobniki dorosłe w które przekształciły się larwy opuszczają drewno. Otwory w drewnie mogą nas jednak zmylić ponieważ pozostają w drewnie na długo po tym, gdy szkodniki drewna je opuszczą. Poza tym w przypadku drewna, które pozostaje zakryte zauważenie ewentualnych otworów w drewnie nie zawsze okazuje się możliwe.

szkodniki drewna uszkodzenia

Otwory wylotowe pojawiają się w drewnie w momencie gdy jest ono opuszczane przez osobniki dorosłe szkodników drewna, a więc dowiadujemy się z nich o obecności szkodników drewna dopiero wtedy, gdy zniszczenia dokonane przez szkodniki drewna są już poważne. Z otworów w drewnie często wysypują się trocinki. Trocinki pozwalają na odróżnienie otworów stosunkowo świeżych od tych, które znajdują się w drewnie od wielu lat, choć nie należy zapominać o tym, że istnieją gatunki szkodników drewna w przypadku których trocinki nie wysypują się z otworów nawet jeśli otwory wylotowe są stosunkowo swieże. Na podstawie wyglądu otworów oraz ilości trocinek można określić gatunek szkodnika drewna żerujący w konkretnym drewnianym przedmiocie lub elemencie budynku.

Odgłosy wydawane przez szkodniki drewna

O obecności szkodników drewna świadczą też odgłosy wydawane przez nie podczas ich żerowania. Niestety odgłosy te nie są szczególnie głośne ponieważ od hałasujących szkodników oddziela nas spora warstwa drewna w związku z czym usłyszeć je można jedynie wtedy, gdy jednocześnie spełnione są dwa warunki, a mianowicie jest wyjątkowo cicho, a jednocześnie szkodniki drewna są bardziej aktywne niż zazwyczaj. Spośród najpowszechniejszych szkodników drewna często słyszalne są zwłaszcza kołatek domowy oraz tykotek pstry. Od wydawanych przez kołatka domowego dźwięków przypominających kołatanie pochodzi nawet nazwa tego owada. Również nazwa tykotek wydaje się nawiązywać do wydawanych przez niego dźwięków.

O zainfekowaniu drewna świadczy też obecność żywych lub martwych osobników szkodników drewna poza drewnem. Czas spędzany przez szkodniki drewna poza drewnem jest jednak znacznie krótszy od czasu, który spędzany jest przez nie w samym drewnie w związku z czym możemy nie zauważyć ich obecności nawet jeśli drewno będzie poważnie zainfekowane przez szkodniki drwna. Długi rozwój szkodników drewna sprawia, że pomiędzy kolejnymi pojawieniami się osobników dorosłych często mija wiele lat. Poza tym osoby widzące osobniki dorosłe szkodników drewna zazwyczaj nie rozpoznają, że mają do czynienia ze szkodnikami drewna.

Jeśli intensywne żerowanie szkodników drewna trwało przez wiele lat o obecności szkodników drewna możemy dowiedzieć się dzięki uszkodzeniom domu takim jak na przykład pękniecie belki podtrzymującej dach lub uszkodzeniom wykonanych z drewna przedmiotów.

Najczęściej występujące gatunki szkodników drewna

Spośród licznych gatunków szkodników drewna dwa pojawiają się w domach i innych budynkach szczególnie często. Gatunki te to spuszczel pospolity oraz kołatek domowy. Kołatek domowy dobrze rozwija się w miejscach ciemnych i wilgotnych. Z tego powodu często spotykany jest w dolnych częściach budynków na przykład w piwnicach. Spuszczel pospolity preferuje suchsze drewno. Z tego powodu często spotykany jest w górnych częściach budynków na przykład w więźbie dachowej. Jeśli zatem ktoś mówi, że ma robaki w piwnicy lub szkodniki drewna w piwnicy to bardzo możliwe, że mamy do czynienia z kołatkiem domowym. Jeśli ktoś mówi, że ma robaki w dachu, robaki w więźbie dachowej, szkodniki drewna w dachu lub szkodniki drewna w więźbie dachowej to bardzo możliwe, że ma do czynienia ze spuszczelem pospolitym. Przyjrzyjmy się bliżej tym dwum, a także kilku innym szczególnie często występującym w Polsce gatunkom szkodników drewna technicznego.

Spuszczel pospolity

Spuszczel pospolity jest jednym z największych, a jednocześnie najgroźniejszym szkodnikiem drewna występującym na terenie Polski. Osiąga nawet 25 milimetrów długości. Szczególnie duże są samice spuszczela pospolitego. Samice spuszczela pospolitego są ociężałe i ospałe, przez co z trudem latają. Na spłaszczonym ciele samicy spuszczela pospolitego znajdują się krótkie włoski. Powszechność występowania spuszczela pospolitego wynika głównie z jego wysokiej tolerancji co do warunków zewnętrznych w tym między innymi wilgotności drewna oraz jego jakości.

Larwy spuszczela pospolitego żerujące w mało wartościowym pokarmie zwiększają intensywność żerowania, co dodatkowo potęguje powodowane przez nie zniszczenia. Osobniki dorosłe spuszczela pospolitego pojawiają się w lipcu. Czas spędzany przez nie poza drewnem jest dość krótki. Poświęcają go głównie na rozmnażanie się. Często zdarza się, że wiele kolejnych pokoleń spuszczela pospolitego żeruje w tych samych kawałkach drewna w związku z czym doprowadzają one do jego całkowitej dewastacji. Ponieważ czas rozwoju spuszczela pospolitego jest dość długi (od 3 do 18 lat) ten sam fragment drewna może być domem spuszczeli pospolitych przez bardzo długi czas.

Kołatek domowy

Nie mniej groźny od spuszczela pospolitego jest znacznie od niego mniejszy kołatek domowy. Larwy kołatka domowego mają do 6 milimetrów długości, a osobniki dorosłe kołatka domowego nie więcej niż 4. Kołatek domowy nie jest szczególnie wybredny. Żeruje za równo w drewnie drzew iglastych jak i liściastych, ale to szkody powodowane przez niego w drewnie drzew iglastych są poważniejsze. Cykl rozwojowy kołatka domowego jest krótszy od cyklu rozwojowego spuszczela pospolitego, ale również cechuje się sporym zróżnicowaniem trwa on bowiem od roku do siedmiu lat. Małe wymagania kołatka domowego dotyczące drewna sprawiają, że obok elementów budynków atakuje on wyjątkowo szeroki zakres wykonanych z drewna przedmiotów w tym parkiety, okładziny, meble, rzeźby i ramy obrazów. Jeśli więc mamy robaki w parkiecie, robaki w okładzinach, robaki w meblach lub robaki w rzeźbach to bardzo możliwym jest, że mamy do czynienia z kołatkiem domowym.

Miazgowiec parkietowiec

Miazgowiec parkietowiec jest trzecim najczęściej występującym w Polsce szkodnikiem drewna technicznego. Szkodnik ten jest stosunkowo niewielki. Ma on jedynie od 2,5 do 5 milimetrów długości. Miazgowiec parkietowiec żeruje w różnych gatunkach drzew liściastych. Obok jak sugeruje już sama jego nazwa parkietów miazgowiec parkietowiec żeruje również w meblach oraz w boazerii. Miazgowiec parkietowiec żeruje głównie w świeżym drewnie. Jaja składane są przez samice miazgowca parkietowca w pęknięciach drewna. Pojedyncza samica miazgowca parkietowca składa około 70 jaj. Larwy miazgowca parkietowca najszybciej rozwijają się w temperaturze wynoszącej pomiędzy 17, a 230C. Niestety jest to również optymalna temperatura dla ludzi w związku z czym często panuje ona we wnętrzach naszych domów. Larwy miazgowca parkietowca aktywne są głównie po zmroku, kiedy to usłyszeć można ich żerowanie.

Wyschlik grzebykorożny

Niewielkich rozmiarów jest również kolejny żerujący w drewnie owad, a mianowicie wyschlik grzebykorożny. Charakterystyczną cechą przedstawicieli tego gatunku od której pochodzi zresztą jego nazwa są czułki mające kształt grzebyków. Osobniki dorosłe wyschlików grzebykorożnych pojawiają się od maja po sierpień. Samice po złożeniu jaj w wydrążonych chodnikach pozostają w ich wnętrzu, gdzie giną. Nitkowate larwy wyschlika grzebykorożne drążą zawiłe, wypełnione odchodami i mączką drzewną tunele. Wyschlik grzebykorożnych jest bardziej wybredny niż spuszczel pospolity i kołatek domowy. Żeruje wyłącznie w drewnie drzew liściastych w tym zwłaszcza dębów, buków, olch i brzóz. Z tego powodu wyschlik grzebykorożny jest rzadszy od kołatka domowego, czy spuszczela pospolitego. Najczęściej żeruje w stolarce budowlanej, oknach, drzwiach, parkiecie, boazerii i ramach obrazów. Jeśli więc mamy szkodniki drewna w stolarce budowlanej, szkodniki drewna w oknach, szkodniki drewna w drzwiach, szkodniki drewna w parkiecie, szkodniki drewna w boazerii lub szkodniki drewna w ramach obrazów to bardzo możliwym jest, że szkodnikami tymi są wyschliki grzebykorożne.

Krokwiowiec piłkorożny

Niewielkim szkodnikiem drewna jest również krokwiowiec piłkorożny. Osobniki dorosłe krokwiowca piłkorożnego mają 5 milimetrów długości, a larwy krokwiowca piłkorożnego są jedynie o milimetr dłuższe. Żerowanie krokwiowca piłkorożnego trwa krótko jak na szkodnika drewna technicznego, bo jedynie dwa lata. Krokwiowce piłkorożne żerują głównie w drewnie lekko zagrzybionym i zawilgoconym. Mogą one żerować za równo w drewnie pochodzącym z drzew liściastych jak i iglastych. Mimo uszkadzania przez nie drewna zawilgoconego często spotykamy je w wyższych partiach budynków.

Skórnik słoniniec

Jak wspominaliśmy drewno może być niszczone również przez owady, które nie odżywiają się drewnem. Przykładem takiego owada jest skórnik słoniniec. Wykorzystuje on drewno jako schronienie. Skórnik słoniniec żeruje głównie na różnego rodzaju produktach pochodzenia zwierzęcego. Spotkać go można żerującego na martwych wypchanych ptakach lub skórach będących dekoracją i dowodem dokonań myśliwskich. Na szczęście zniszczenia powodowane przez skórnika słonińca w samym drewnie nie są tak poważne jak zniszczenia powodowane przez inne w tym wcześniej wymienione gatunki szkodników drewna.

Korniki

Korniki będące najbardziej znanymi szkodnikami drewna rozwijają się w drewnie żywych drzew, a nie w budynkach lub przedmiotach tak jak szkodniki drewna opisane wcześniej. Jeśli więc ktoś mówi że ma korniki w domu, korniki w dachu, korniki w więźbie dachowej, korniki w belkach, korniki w podłodze, korniki w parkiecie lub korniki w meblach to prawdopodobnie jest w błędzie i ma raczej problem z innymi niż korniki szkodnikami drewna.

Jak pozbyć się szkodników drewna

Szkodniki drewna powodują duże straty, co oznacza, że ich pojawienie się w naszych domach zazwyczaj związane jest z koniecznością ich zwalczania.

Impregnacja szkodniki drewna

Opracowano bardzo wiele sposobów na zwalczanie szkodników drewna, ale spośród nich dwa zasługują na szczególną uwagę ze względu na swoją skuteczność oraz powszechność stosowania. Metody te to zwalczanie szkodników drewna za pomocą żelu owadobójczego XILIX gel i zwalczanie szkodników drewna poprzez fumigacje fosforowodorem. W metodzie żelowej żel owadobójczy XILIX gel nakładany jest na drewno, a podczas fumigacji fosforowodorem gazem tym wypełniany jest cały zaatakowany przez szkodniki drewna budynek. Inne nieco mniej popularne obecnie metody zwalczania szkodników drewna to dezynsekcja beztlenowa oraz dezynsekcja drewna za pomocą promieniowania mikrofalowego. W przypadku wykonanych z drewna palet przeznaczonych do transportu międzynarodowego popularne jest wygrzewanie ich w wysokiej temperaturze. Metoda taka znana jest, choć określenia te są niezupełnie poprawne jak fumigacja eksportowa, fumigacja miedzynarrodowa, fumigacja ISPM 15 fumigacja fitosanitarna lub fumigacja IPCC.