Trzpiennik sosnowiec (Sirex noctilio Fabr.)

Trzpiennik sosnowiec jest powszechny w całej Polsce. Poza Polską występuje również w innych państwach Europy, w Mongolii, na Syberii, w Australii w Ameryce Północnej i w Nowej Zelandii. Żeruje głównie w drewnie sosen. Rzadko rozwija się w drewnie innych drzew iglastych. Sporadycznie żeruje też w drzewach liściastych.

Samice trzpiennika sosnowca osiągają od 17 do 32 mm długości, a samce od 10 do 30 mm długości. Głowa trzpiennika sosnowca jest błyszcząca i okrągła. Pokrywają ją długie, gęste włoski. Długie czułki trzpiennika sosnowca podzielone są na dwadzieścia członów.

Barwa uzależniona jest od płci. Samice są czarne z fioletowym lub niebieskawym połyskiem. Ubarwienie samców nie jest jednolite. Tułów i głowa są czarne z niebieskawym połyskiem. Odwłok w przeważającej części czerwonawy. Pierwszy i drugi segment odwłoka oraz ósmy tergit odwłoka czarny i połyskujący. Skrzydła samicy trzpiennika są większe od skrzydeł samców. Ciało samców jest smuklejsze od ciał samic.

Jaja białe, owalne i długie na 1mm. Larwy cylindryczne długie na 20 mm. Odwłok larw zakończony kolcem.

Rójka trzpiennika sosnowca rozpoczyna się w lipcu, a kończy w sierpniu. Odbywa się za dnia. Minimalna temperatura przy której odbywa się rójka trzpiennika sosnowca to 12 stopni Celsjusza. Kopulacja odbywa się na materiale lęgowym. Po kopulacji samice składają jaja w kanalikach, które wywiercają pokładełkiem. Tworzenie kanalika trwa około 15 minut. Kanaliki te mają około 10 mm długości. W pojedyńczym kanaliku samica umieszcza od 4 do 8 jaj. Oprócz jaj do kanalików wprowadzana jest również śluzowata, toksyczna dla drzew substancja oraz zarodniki symbiotycznych grzybów Amylosterum areolatum i A. chailletii . Grzyby te uwalniane są z mykandiów. Mykandia to niewielkie zbiorniki znajdujące się u podstaw pokadełka. Grzyby wprowadzone do kanalików przez trzpiennika sosnowca powodują rozkład drewna znajdującego się na granicy chodników larwalnych. Nadtrawione przez grzyby drewno staje się pokarmem larw. Larwy wylęgają się z jaj po od 10- 20 dniach. Drążą one w drewnie długie, nieregularne chodniki, które wypełniają mączką z ekskrementów i trocinek. Chodniki drążone przez larwy mają do 40 cm długości. Ich szerokość rośnie wraz ze wzrostem larw Larwy dwukrotnie zimują w trakcie rozwoju. Wraz z rozwojem larw trzpiennika sosnowca rośnie ich odporność na obniżenie się wilgotności drewna. Przepoczwarzenie odbywa się w maju płytko pod powierzchnią drewna. Poczwarki trzpiennika sosnowca są białe lub żółtawe. W przeciwieństwie do wielu innych gatunków owadów nie tworzą kokonów. Dorosłe samce pojawiają się wcześniej od samic. Trzpiennik sosnowiec to groźny szkodnik techniczny drewna. Szczególnie niebezpieczny jest w państwach do których został zawleczony. W lasach zwalczany jest przy pomocy neonikotynidów i pyretroidów.

Trzpiennik sosnowiec do domów trafia najczęściej z drewnem pod postacią larw lub poczwarek. Z tego powodu najczęściej pojawia się w domach w których do konstrukcji używano świeżego drewna. Nie zasiedla domów samodzielnie. W domach atakuje między innymi meble, belki i boazerie, deski, półki i podłogi. Obecność trzpiennika sosnowca w domu rozpoznać można dzięki głębokiemu, buczącemu dźwiękowi wydawanemu przez postacie dorosłe. Postacie dorosłe w domu mogą pojawić się o dowolnej porze roku. Dzięki wyjątkowo silnym żuwaczkom mogą wydostać się z drewnianych przedmiotów pokrytych linoleum, tapetami lub innymi okryciami. Potrafią przegryźć warstwę ołowiu grubą na 4 mm. Postacie dorosłe oprócz drewna mogą żerować też w dywanach, wykładzinach i książkach powodując ich zniszczenie. Trzpiennik sosnowiec często pojawia się też w zakładach przetwórstwa spożywczego i magazynach do których przedostaje się w drewnianych paletach. Obecności trzpiennika sosnowca w domu można uniknąć wybierając do budowy drewno odpowiednio wysokiej jakości.