Archiwa tagu: zwalczanie owadów w drewnie

drwalnik paskowany zwalczanie

Drwalnik paskowany – występowanie, żerowanie i zwalczanie szkodnika

Drwalnik paskowany – drewnożerny owad z rodziny kornikowatych.

Drwalnik paskowany (Trypodendron lineatum) jest drewnożernym chrząszczem z rodziny kornikowatych. Drwalnik paskowany to groźny szkodnik techniczny drewna.

Miejsca bytowania drwalnika paskowanego

Drwalnik paskowany występuje w Europie, Syberii, na Wyspach Kurylskich i w Ameryce Północnej. Pojawia się w lasach iglastych i mieszanych oraz na składnicach drewna.

Drwalnik paskowany – żerowisko

Drwalnik paskowany żeruje w drzewach iglastych. Najczęściej są to sosny lub świerki. Rzadziej modrzew lub jodła. Jedynym drzewem iglastym na którym drwalnik paskowany nie żeruje jest cis. Żerowanie drwalnika paskowanego najczęściej odbywa się w drzewach martwych lub umierających na których następuje rozwój abrozyjnego grzyba Monila candida. Zazwyczaj są to drzewa zasiedlone wcześniej przez inne szkodniki. Najczęściej pojawia się w zacienionych miejscach zapewniających najlepsze warunki dla rozwoju będących pokarmem drwalnika paskowanego symbiotycznych grzybów. Drwalnik paskowany może żerować również w drewnie okorowanym na przykład znajdującym się na składnicach drewna.

Jak wygląda drwalnik paskowany, czyli biologia owada

Osobniki dorosłe drwalnika paskowanego mają walcowaty kształt ciała. Przedplecze drwalnika paskowanego jest dwubarwne. Dymorfizm płciowy dość wyraźny. Przedplecze samic drwalnika paskowanego jest bardziej owalne podczas gdy przedplecze samic drwalnika paskowanego bardziej prostokątne. Czoło samicy drwalnika paskowanego jest wypukłe, a samca drwalnika paskowanego  wklęsłe. Oczy drwalnika paskowanego podzielone są na dwa trójkąty. Na pokrywie drwalnika paskowanego znajdują się regularnie rozmieszczone kropeczki tworzące wzdłuż tułowia linie.

Rozmnażanie się i rozwój drwalnika paskowanego

Termin rójki drwalnika paskowanego uzależniony jest od warunków atmosferycznych. Może ona odbywać się od marca do czerwca. Kopulacja drwalnika paskowanego ma miejsce na korze drzew. Po kopulacji samice drwalnika paskowanego zaczynają drążyć chodniki wejściowe. Ich przebieg zgodny jest z przebiegiem promieni rdzeniowych w drewnie. Długość chodników wejściowych drwalnika paskowanego jest bardzo zróżnicowana. Mają one od 4 do 50 milimetrów długości. W drążeniu chodnika pomaga samicy samiec drwalnika paskowanego usuwający z chodnika ekskrementy i trocinki.

Po wydrążeniu chodnika wejściowego samica drwalnika paskowanego zaczyna drążyć biegnące w płaszczyźnie słojów przyrostu rocznego chodniki lęgowe nazywane również chodnikami macierzystymi.  Długość tych chodników cechuje się dużym zróżnicowaniem. Mogą mieć one od kilku milimetrów do kilkunastu centymetrów długości. Składający się z chodnika wejściowego i chodników macierzystych. Układ chodników przypomina drabinkę co ułatwia identyfikacje żerowania tego gatunku szkodników drewna. Podczas drążenia samica drwalnika paskowanego umieszcza w chodnikach zarodniki ambrozyjnych grzybów. Grzybnia tych grzybów będzie stanowić pokarm larw drwalnika paskowanego.

Jaja składane są przez samice drwalnika paskowanego w nyżach jajowych znajdujących się na górnej oraz dolnej stronie chodników macierzystych. Składanie jaj przez samice drwalnika paskowanego trwa od 20 do 25 dni. Jaja drwalnika paskowanego są elipsoidalne, mlecznobiałe i perłowo połyskujące.

Po upływie od 6 do 14 dni wylegają się z nich odżywiające się grzybnią i drewnem larwy drwalnika paskowanego. Rozwój larw drwalnika paskowanego jest wyjątkowo szybki jak na szkodnika drewna. W sprzyjających warunkach może on trwać 50 dni. Prawdopodobnie tak szybki rozwój larw drwalnika paskowanego spowodowany jest ich dietą. Grzyby, którymi żywi się drwalnik paskowany są dużo łatwiejsze do strawienia od drewna będące pokarmem większości szkodników drewna. Rozwój larw szkodników drewna odżywiających się samym drewnem nierzadko trwa wiele lat. Tak jest między innym w przypadku szkodników takich jak spuszczel pospolity czy kołatek domowy.

Łukowato zgięte larwy drwalnika paskowanego mają 4 milimetry długości. W przeważającej części są one białe. Jedynie głowa larw drwalnika paskowanego jest jasnobrunatna.

Poczwarki drwalnika paskowanego są białe. W końcowej części ich ciała znajdują się dwa wyrostki, a na częściach odwłokowych haczyki.

Osobniki dorosłe drwalnika paskowanego spędzają zimę w ściółce lub w górnej warstwie gleby.

Straty powodowane przez drwalnika paskowanego

Drwalnik paskowany powoduje zmniejszenie się jakości drewna w którym żeruje w tym zwłaszcza powstawanie w nim sinizn. Na skutek jego działalności następuje znaczny spadek wytrzymałości drewna  wykonanego z drzew w których żerował. Zazwyczaj nadaje się ono wyłącznie do celów opałowych.

Zwalczanie drwalnika paskowanego w lasach

Podstawową metodą zwalczania drwalnika paskowanego na terenach leśnych jest przestrzeganie zasad higieny lasu. W celu uniknięcia porażenia przez drwalnika paskowanego kolejnych drzew drzewa już porażone przez drwalnika paskowanego są suszone i wywożone z lasu. Jeśli porażony przez drwalnika paskowanego został duży obszar owad ten może być zwalczany za pomocą oprysków agrolotniczych. Drwalnik paskowany może być również zwalczany za pomocą pułapek feromonowych zwabiających chrząszcze swoim zapachem.

Zwalczanie drwalnika pakowanego w drewnie i w budynkach

Drwalnik paskowany bywa stwierdzany w konstrukcjach wykonanych z drewna lub meblach. Zazwyczaj jednak pojawia się w nich ponieważ był już w drewnie z którego wykonano te konstrukcje i przedmioty kiedy ścinano drzewa z których je uzyskano.

Jeśli chodzi o zwalczanie drwalnika paskowanego w meblach to w tym celu stosowane są takie same metody jak jest to w przypadku innych szkodników drewna takich jak na przykład spuszczel pospolity lub kołatek domowy. Najczęściej są to gazowanie fosforowodorem, dezynsekcja beztlenowa, zwalczanie drwalnika paskowanego promieniowaniem mikrofalowym znanym tez jako metoda mikrofalowa zwalczania szkodników drewna lub zwalczanie drwalnika paskowanego żelem owadobójczym XILIX.

kozioróg bukowiec

Kozioróg bukowiec – drewnożernym chrząszczem z rodziny kózkowatych

Kozioróg bukowiec (Cerambyx scopolii)

Czym jest kozioróg bukowiec

Kozioróg bukowiec znany również jako kózka bukowiec jest drewnożernym chrząszczem z rodziny kózkowatych.

Gdzie można spotkać kozioróga bukowca – Występowanie

Kozioróg bukowiec występuje na terenie środkowej i południowej Europy, w północnej Afryce, Azji Mniejszej, Syrii, na Kaukazie oraz Zakaukaziu. Na terenie Polski kozioróg bukowiec występuje dość rzadko. Najliczniejszy jest on w lasach bukowych znajdujących się w zachodniej oraz południowej części Polski. Spotykany bywa również w innych rodzajach lasów liściastych oraz w sadach.

Żerowanie szkodnika, czyli czym żywi się kozioróg bukowiec

Kozioróg bukowiec najczęściej żeruje w buku. Obok buku ten drewnożerny chrząszcz żeruje również w innych gatunkach drzew liściastych takich jak brzozy, dęby, graby, jesiony, kasztany jadalne, klony, orzechy włoskie, wiązy i wierzby. Wśród drzew liściastych w których żeruje kozioróg bukowiec znajdują się również drzewa owocowe takie jak czereśnie, grusze, jabłonie i wiśnie. Żerowanie kozioroga bukowca może odbywać się za równo w żywych, ale uszkodzonych drzewach jak i w drzewach obumierających i martwych. Kozioróg bukowiec to robak, który może żerować na obumierających lub martwych gałęziach jeśli mają one co najmniej 5-10 centymetrów grubości. Żerowanie koziorogów bukowców najintensywniejsze jest w najniższych częściach pni drzew znajdujących się w dobrze nasłonecznionych miejscach. Kozioróg bukowiec to robak w drewnie, który najliczniejszy jest w drzewostanach liczących od 60 do 80 lat.

Jak wygląda kozioróg bukowiec – charakterystyka

Osobniki dorosłe kozioroga bukowca mają od 17 do 20 milimetrów długości. Są one czarne i delikatnie owłosione. Drugi człon ich czułków jest krótki i pierścieniowaty. Na przedpleczu znajdują się poprzeczne fałdy. Ich liczba nie jest stała i wacha się ona od 6 do 8. W przypadku samców kozioroga bukowca uda tylnich nóg dochodzą do końca odwłoka. U samic są one krótsze.

Życie kozioroga bukowca – rozmnażanie i rozwój owada

Osobniki dorosłe kozioroga bukowca pojawiają się od maja do lipca. Za dnia pojawiają się na kwitnących krzewach oraz roślinach zielnych. Spotykane są również na wyciekającym z drzew soku oraz na materiale lęgowym larw.

Jaja składane są przez samice tego drewnożernego owada pojedynczo w szczelinach kory.

Smukłe larwy osiągają do 43 milimetrów długości. Przednia część przedplecza larw kozioroga bukowca jest grubo poprzecznie pomarszczona. Początkowo żerowanie larw kozioroga bukowca odbywa się pod korą, gdzie powodują one uszkodzenia kambium i łyka. Dopiero później wgryzają się one w powierzchniowe oraz głębsze warstwy drewna. Korytarze drążone przez larwy kozioroga bukowca mają do 10 milimetrów szerokości. Zakończone są one owalnym otworem mającym 10 milimetrów szerokości. Otwór ten prowadzi w głąb drewna do hakowatego chodnika mającego od 7 do 15 centymetrów długości i 15 milimetrów szerokości. Na końcu wspomnianego chodnika znajduje się owalna kolebka poczwarkowa mająca od 3 do 4 centymetrów długości oraz centymetr szerokości. Przepoczwarzenie ma miejsce pod koniec lata lub na początku jesieni. Poczwarki mają od 18 do 30 milimetrów długości. Ich przedplecze jest wydłużone. Chrząszcze opuszczają kolebki poczwarkowe dopiero w roku następującym po roku w którym doszło do ich przepoczwarzenia.

Cykl rozwojowy kozioroga bukowca najczęściej trwa dwa lata, ale może on przedłużyć się do trzech, a nawet czterech lat.

Wrogowie kozioroga bukowca

Głównymi naturalnymi wrogami kozioroga bukowca są dzięcioły, mrówki, larwy i postacie dojrzałe chrząszczy z rodziny przekraskowatych oraz pasożytnicze błonkówki.

Jakie szkody może wyrządzić kozioróg bukowiec

Lokalnie kozioróg bukowiec może powodować poważne zniszczenia zwłaszcza w sadach owocowych i drzewostanach bukowych. Szerokie chodniki drążone przez larwy kozioroga bukowca powodują znaczące uszkodzenia drewna skutkujące zmniejszeniem się jakości drewna, a tym samym spadkiem ilości jego potencjalnych zastosowań. Ze względu na rzadkość występowania w skali kraju szkody które powoduje ten robak w drewnie nie są znaczne.

baldurek wąski

Czym jest baldurek wąski? Występowanie, morfologia i żerowanie szkodnika

Baldurek wąski (Strangalia attenuata)

Czym jest baldurek wąski

Baldurek wąski znany również jako strangalia wysmukła jest owadem z rodziny kózkowatych. Strangalia wysmukła jest jedyną „prawdziwą” strangalią występującą w Polsce. Pozostałe owady mające w swej nazwie strangalia takie jak na przykład strangalia czarniawą (Stenurella melanura), strangalia czarna (Stenurella nigra) i strangalia plamista (Rutpela maculata) zaliczane są do innych rodzajów i nie posiadają w swojej nazwie łacińskiej słowa strangalia.

Gdzie można spotkać baldurka wąskiego, występowanie szkodnika

Baldurek wąski jest powszechny na terenie Europy począwszy od rejonu Morza Śródziemnego aż po południową Anglie i Skandynawie. Poza Europą występuje na Kaukazie, Zakaukaziu, w Armenii, Iranie, oraz w szerokim pasie w północnej Azji obejmującym Syberie, Kamczatke, Sachalin, Japonie, Koree Północną oraz północno-wschodnie Chiny. Na terenie Polski baldurek wąski występuje w całym kraju z wyjątkiem wyższych partii górskich. Pojawia się za równo w lasach liściastych jak i mieszanych. Najczęściej spotykany jest w drzewostanach starszych zlokalizowanych w miejscach silnie nasłonecznionych na przykład na obrzeżach lasów i leśnych polanach.

Żerowanie baldurka wąskiego – Jakie drewno niszczy

Baldurek wąski jest owadem polifagicznym. Larwy baldurka wąskiego najczęściej rozwijają się w dębie, niemniej te drewnożerne owady mogą rozwijać się również w brzozach, bukach, kasztanowcach, leszczynach, lipach, olchach, osikach i wiązach. Sporadycznie zdarza się, że te robaki w drewnie sosnowym żerują. Larwy baldurka wąskiego zasiedlają głównie najniższe partie obumierających oraz martwych drzew, gałęzie i słupy ogrodzeniowe. Najczęściej te robaki w drewnie przesuszonym i rozłożonym przez grzyby żerują.

Osobniki dorosłe żywią się pyłkiem i nektarem. Preferują zwłaszcza kwiaty o barwie białej takie jak krwawniki i maliny oraz fioletowej takie jak osty i świerzbnice.

Jak rozpoznać baldurka wąskiego – Morfologia szkodnika

Osobniki dorosłe baldurka wąskiego mają od 9 do 19 milimetrów długości. Ich ciało jest smukłe i wydłużone. Czułki cienkie. Na zewnętrznej stronie pięciu ostatnich członów czułków znajdują się płaskie, matowe jamki. Przedplecze Baldurka wąskiego ma kształt dzwonowaty. Tylne końce przedplecza są silnie wydłużone i zaostrzone. Końce pokryw są skośnie ucięte. Tylny kąt wyciągnięty jest w długi ząb. Głowa oraz przedplecze są czarne. Na pokrywach znajduje się zmienny rysunek utworzony z żółtych i pomarańczowych pasków znajdujących się na czarnym tle. Rysunek ten sprawia, że dla niektórych gatunków zwierząt baldurek wąski może wydawać się podobny do os, pszczół lub szerszeni co przyczynia się do zmniejszenia prawdopodobieństwa ataku na baldurka wąskiego ze strony drapieżników. Odwłok samców baldurka wąskiego jest czarny, a samic częściowo czarny, a częściowo czerwony.

Rozmnażanie się i rozwój baldurka wąskiego

Osobniki dorosłe baldurka wąskiego pojawiają się od czerwca do września, ale najliczniejsze są one w lipcu. Najczęściej spotykane są one na kwitnących krzewach tawuli i jeżyny oraz na roślinach z rodziny baldaszkowatych.

Po kopulacji samica składa ponad 100 jaj w pęknięciach drewna i szparach kory. Owalne jaja mają 0,5 na 2 milimetra. Są one białe z gładkim chorionem.

Po upływie około dwóch tygodni wylęgają się z nich larwy, które żerują w drewnie i drążą chodniki wzdłuż jego włókien. Larwy baldurka wąskiego są silnie spłaszczone grzbietowo-brzusznie. Osiągają one do 21 milimetrów długości. Pokryte są one rzadkimi, długimi włoskami. Głowa larw jest jaskrawożółta z ciemną krawędzią przednią. Na przedpleczu znajduje się żółta, poprzeczna przepaska. Drążone przez te robaki w drewnie korytarze mają około 30 centymetrów długości i 10 milimetrów szerokości. Szczelnie zapełnione są one ekskrementami i jasnymi trocinkami. Pod koniec rozwoju larwy sporządzają podłużną kolebkę poczwarkową mającą od 20 do 30 milimetrów długości i od 5 do 7 milimetrów szerokości. Kolebka ta znajduje się na głębokości 1 centymetra pod powierzchnią drewna.

Przepoczwarzenie się baldurka wąskiego ma miejsce wiosną lub wczesnym latem. Ciało poczwarek jest silnie wydłużone. Osiągają one do 15 milimetrów długości. Na końcu odwłoka znajdują się parzyste, szeroko rozstawione kolce.

Osobniki dorosłe baldurka wąskiego opuszczają kolebki poczwarkowe przez koliste otwory mające od 3 do 5 milimetrów średnicy.

Zniszczenia powodowanego przez baldurka wąskiego – szkody w konstrukcjach drewnianych 

Baldurek wąski niszczy dolne części konstrukcji drewnianych w tym zwłaszcza dolne części drewnianych słupów ogrodzeniowych.

 

ściga matowa drewnojad

Ściga Matowa – czym jest, gdzie występuje drewnożerny chrząszcz

Czym jest ściga matowa?

Ściga matowa (Tetropium fuscum) to drewnożerny chrząszcz z rodziny kózkowatych.

Gdzie można znaleźć ścigę matową – występowanie szkodnika

Ściga matowa występuje w północnej i środkowej Europie. Pojawia się również w południowej Europie, ale tylko na terenach górskich. Poza Europą występują w Gruzji i na Syberii. Najczęściej pojawia się w lasach sosnowych oraz świerkowych ponieważ to właśnie świerk i sosna są drzewami najczęściej atakowanymi przez ścigę matową.

Znacznie rzadziej ścigi matowe żerują na daglezjach, jodłach, świerku sitajskim i sośnie wejmutce. Ściga matowa pojawia się na drzewach osłabionych, obumierających i martwych w tym również złamanych i powalonych. Ściga matowa pojawia się wyłącznie na świeżym, nie przeschniętym i nieokorowanym materiale. Szczególnie często ściga matowa pojawia się w drzewostanach starszych oraz w średnim wieku.

Jak wygląda ściga matowa – Morfologia owada

Osobniki dorosłe ścigi matowej są czarne. Mają one od 8 do 17 milimetrów długości. Na środku głowy tego drewnożernego owada pomiędzy czułkami znajduje się podłużna bruzdka. Górna część przedplecza oraz jego boki są matowe i gęsto punktowane. Na pokrywach znajdują się dwa lub trzy wyraźne żeberka. Czułki samców dochodzą do połowy pokryw, a samic do 1/3 ich długości.

Jaja ścig matowych są wydłużone. Jeden z ich końców jest szeroko zaokrąglony. Na obu końcach delikatnie pokryte są one siateczkowym urzeźbieniem.

Larwy ścigi matowej osiągają do 22 milimetrów długości. Białe poczwarki ścigi matowej mają do 17 milimetrów długości.

Rozmnażanie się i rozwój ścig matowych

Osobniki dorosłe ścigi matowej pojawiają się od czerwca do sierpnia. Nie pobierają one pokarmu. Aktywne są głównie o zmierzchu oraz w godzinach nocnych. Kopulacja odbywa się na korze drzew stojących lub leżących. Jaja składane są przez samice pojedynczo w szparach oraz pod łuskami kory. Larwy wylęgają się z jaj po upływie od 10 do 14 dni. Przegryzają one korę aż do kambium i łyka. Chodniki drążone przez larwy mają około 30 centymetrów długości i od 1 do 2 centymetrów szerokości.

Wygryzane są one przez larwy w wierzchnich warstwach bielu. Ich przebieg jest kręty, ale najczęściej biegną one wzdłuż pnia. Na całej swojej szerokości są one szczelnie wypełnione trocinkami. Trocinki te w początkowych fazach rozwoju larw są brunatne. Następnie zmieniają one barwę na białą lub brunatnobiałą. Zmiana barwy trocinek spowodowana jest zmianami w rodzaju materiału z którego powstają. Trocinki brązowe wygryzane są z kory podczas gdy trocinki białe wygryzane są z drewna. Końcowa część chodnika placowato rozszerza się. Podczas rozwoju larw czterokrotnie następuje ich linienie. Jesienią larwy wgryzają się w drewno na głębokość wynoszącą od 2 do 5 centymetrów.

Na głębokości tej sporządzana jest przez nie hakowata kolebka poczwarkowa mająca od kilku do kilkunastu centymetrów długości. Kolebki znajdujące się na drzewach stojących skierowane są pionowo w dół. Przed przepoczwarzeniem larwa obraca swoją głowę w kierunku otworu wejściowego i zamyka go zatyczką z wiórków drzewnych. Przepoczwarzenie odbywa się od początku maja aż do końca czerwca. Kilkanaście dni od przepoczwarzenia wylęgają się chrząszcze.

Cykl rozwojowy ścigi matowej trwa od roku do dwóch lat.

Ściga matowa – szkodniki drewna i drzewostanów

Ściga matowa jest groźnym szkodnikiem wtórnym drzewostanów sosnowych i świerkowych. Drewno opadnięte przez ścigę matową ma obniżoną jakość co sprawia, że możliwości jego zastosowania są ograniczone. Jak rozpoznać, że żeruje ten robak w drewnie? Pierwszymi objawami żerowania ścig matowych w drewnie są płaty kory odbijane przez dzięcioły wczesną jesienią. Kolejne objawy zasiedlenia drzew przez ścigi matowe pojawiają się wiosną. Igły opadniętych przez te robaki w drewnie drzew więdną i żółkną, boczne gałązki usychają, a w miejscach w których te drewnożerne robaki żerują szczególnie intensywnie odpada kora.

Krewniacy ścigi matowej

Bliskimi krewnymi ścigi matowej są ściga dębowa (Phymatodes testaceus), ściga fioletowa (Callidium aeneum), ściga lśniąca (Tetropium castaneum), ściga modrzewiowa (Tetropium gabrieli) i zamieszkująca dąbrowy ściga purpurowa (Pyrrhidium sanguineum).

 

węglarek matowy

Węglarek matowy

(ropalopus clavipes)

Czym jest węglarek matowy ?

Węglarek matowy to żerujący w drewnie chrząszcz z rodzaju Ropalopus. Jest on jednym z pięciu przedstawicieli tego rodzaju występujących w Polsce. Pozostali to węglarek czerwonoudy (Ropalopus femoratus), węglarek czarny (Ropalopus macropus), ropalopus ungaricus i ropalopus varini.

Gdzie można spotkać węglarka matowego

Węglarek matowy występuje powszechnie na terenie południowej i środkowej Europy. Na wschodzie zasięg jego występowania rozciąga się aż do Uralu. Poza Europą występuje on również na Kaukazie, Zakaukaziu, Azji Mniejszej Armenii, Syrii i północnym Iranie. W Polsce węglarek matowy występuje sporadycznie. Spotykany jest głównie na składnicach drewna, a także w sadach owocowych.

Larwy węglarka matowego w drewnie, żerowanie węglarków

Węglarek matowy to robak żerujący w drewnie różnych gatunków krzewów i drzew liściastych takich jak na przykład czeremchy, buki, dęby, klony, leszczyny, lipy, olsze, orzechy włoskie, topole, wiązy, wierzby, głogi i tarniny. Szczególnie często żeruje on w drzewach owocowych takich jak grusze, jabłonie i wiśnie. Sporadycznie zdarza się, że żeruje on również w świerku. Węglarek matowy to robak, który żeruje w konarach mających od 3 do 15 centymetrów grubości znajdujących się w koronach drzew. Rzadziej ten drewnożerny robak żeruje w niższych partiach drzew oraz w nieokorowanych wałkach drzew przeznaczonych na opał lub do innych celów.

Osobniki dorosłe odżywiają się sokiem wyciekającym z uszkodzonych drzew.

Jak wyglądają węglarki matowe – Morfologia

Osobniki dorosłe węglarka matowego mają od 10 do 24 milimetrów długości. Są one spłaszczone grzbietowo-brzusznie i matowoczarne. Na końcach segmentów czułków od trzeciego do dziesiątego znajdują się klocowate wyrostki. Przedplecze jest kątowato rozszerzone po bokach, pomarszczone i gęsto punktowane. Uda czarne. Pokrywy tego żerującego w drewnie chrząszcza posiadają krótkie, przylegające włoski. Czułki samców są dłuższe od ich ciał, a samic minimalnie dłuższe od połowy ich ciał.

Życie węglarków matowy, kopulacja, larwy oraz poczwartki węglarków.

Po kopulacji owalne jaja składane są przez samice w szparach kory. Ich rozmiary to 0,9 na 1,8 milimetra.

Larwy wylęgają się z nich po upływie trzech tygodni. Żerują one pomiędzy korą i drewnem. Larwy węglarka matowego mają do 30 milimetrów długości. Na przedniej oraz tylnej części przedplecza znajdują się tworzące poprzeczne przepaski włoski.

Poczwarki węglarka matowego mają od 16 do 22 milimetrów długości. Ich charakterystyczną cechą są silnie rozszerzone kolce znajdujące się na grzbietowej powierzchni ich ciała. Osobniki dorosłe węglarka matowego pojawiają się od maja do sierpnia. Im cieplejszy jest dany dzień tym liczniej się one pojawiają. Często spotykane są one na kwitnących drzewach i krzewach liściastych w tym zwłaszcza owocowych, plecionych z gałęzi płotach i stosach chrustu.

kołatek domowy zwalczanie

Kołatek domowy – groźny szkodnik drewna i jak się go pozbyć.

 

Czym jest kołatek domowy (Anobium punctacum)

Kołatek domowy znany również jako kołatek wrężyk to chrząszcz z rodziny kołatkowatych będący groźnym szkodnikiem technicznym drewna.

Łacińskie nazwy kołatka domowego

Kołatek domowy ma wiele nazw łacińskich. Nazwy te to Ptinus punctatum, Anobium amplicolle, Anobium caelatum Mulsant, Ptinus cylindricum Marsham, Birrhus domesticus Geoffroy, Anobium latreillei Dufour, Hadrobregmus pumilum, Anobium ruficolle, Anobium ruficorne  i Anobium striatum. Dlaczego aż tyle? Wynika to z faktu, że gatunek ten opisywany był wielokrotnie przez różnych badaczy. Każdy z nich nadawał mu własną nazwę łacińską. W przeszłości zdarzało się to powszechnie w przypadku szeroko rozpowszechnionych owadów. Zdarzały się nawet przypadki kilkukrotnego opisania tego samego owada przez tego samego badacza. Tak było również w przypadku kołatka domowego. W 1880 roku został on opisany przez Brouna jako Anobium ruficorne. Dziewięć lat później ten sam badacz opisał kołatka domowego jako  Anobium amplicolle.

W chwili obecnej oficjalną i właściwą nazwą łacińską kołatka domowego jest Anobium punctacum.

Gdzie występuje kołatek domowy?

Kołatek domowy występuje na terenie całej Europy. Z Europy został on zawleczony do Ameryki Północnej Południowej, Afryki, Australii i Nowej Zelandii. Jest on najpowszechniejszym spośród gatunków kołatków występujących na terenie Polski.

Żerowanie kołatka domowego.

Kołatek domowy żeruje w martwym drewnie drzew iglastych i liściastych. Niszczy on budowle drewniane oraz wykonane z drewna przedmioty takie jak na przykład meble i rzeźby. To w której części drewna żeruje kołatek domowy uzależnione jest od tego w jakim gatunku drzewa odbywa się jego żerowanie. W przypadku drewna dębu, jesionu, robinii i sosny żerowanie kołatka domowego odbywa się w bielastej części drewna. Jeśli żerowanie kołatka odbywa się w drewnie brzozy, buka, jodły lub świerku to może ono odbywać się również w głębszych warstwach drewna. Żerowanie kołatka domowego może mieć miejsce za równo w drewnie zagrzybionym jak i niezagrzybionym. Zazwyczaj kołatek domowy atakuje drewno użytkowane od co najmniej kilku lat. W pomieszczeniach pokrytych dachem może on występować masowo. Na otwartej przestrzeni pojawia się on rzadko ze względu na dużą wrażliwość larw kołatka domowego na działanie niskich, zimowych temperatur.

Jak wygląda kołatek domowy?

Osobniki dorosłe kołatka domowego mają od 3 do 4 milimetrów długości. Są one jasno lub ciemnobrunatne. Ciało kołatka domowego jest krępe, krótkie i walcowate.


Masz problem z kołatkiem? Zadzowń do nas lub napisz.

tel. +48 533-351-157 – email: biuro@corneco.pl


Czułki kołatka domowego są nitkowate. Ich trzy ostatnie człony są znacząco dłuższe od poprzednich. Na pokrywach kołatka domowego znajdują się regularne, zagłębione szeregi kropek. Wzgórek na przedpleczu kołatka domowego w przedniej części rozdzielony jest wgłębieniem. Śródpiersie jest silnie wyżłobione na całej swojej długości, a zapiersie jedynie do połowy.

Kołatek domowy a odgłos kołatania

Czasami zdarza się, że z drewna w którym są kołatki wydobywają się odgłosy przypominające kołatanie. Od odgłosów tych wywodzi się nazwa tego owada oraz nazwa całej rodziny kołatkowatych. Odgłosy te wywołane są uderzaniem przez kołatki w twarde kawałki drewna.

Rozmnażanie się i rozwój kołatka domowego

Osobniki dorosłe kołatka domowego pojawiają się od kwietnia do sierpnia. Najczęściej spotykane są one na oknach pomieszczeń oraz na materiale lęgowym larw. Materiał lęgowy to substrat pokarmowy w którym odbywa się rozwój danego gatunku owada.

Jaja składane są przez samice kołatka domowego pojedynczo lub w kupkach liczących od 30 do 60 sztuk. Są one kuliste, a jeden z ich końców wyciągnięty jest w dziubek. Jaja te składane są przez nie w rysach i szparach w drewnie oraz w ścianach starych otworów wylotowych. Zazwyczaj ściana otworu wylotowego z którego wyszła samica kołatka domowego jest pierwszym miejscem w którym składane są przez nią jaja.

Mając wybór samice kołatka domowego preferują składanie jaj w starym drewnie mimo iż rozwój larw kołatków domowych w takim drewnie trwa dłużej niż w drewnie młodym w którym może on rozpocząć się już niedługo po jego wysuszeniu. Podczas składania na jaja trafiają znajdujące się w przewodzie pokarmowym samic kołatka domowego bakterie umożliwiające larwom trawienie celulozy będącej głównym składnikiem drewna. Bakterie te trafiają do układów pokarmowych larw kołatka domowego i rozwijają się w zagięciach ich jelit.

Czas po którym z jaj złożonych przez samice kołatka domowego wylegną się larwy uzależniony jest od tego jaka temperatura i wilgotność powietrza panują w miejscu w którym złożone zostały jaja. W temperaturze wynoszącej 20 stopni Celsjusza i przy wilgotności powietrza wynoszącej 87 % larwy kołatka domowego wylęgają się z jaj po upływie 15 dni. W pomieszczeniach o obniżonej wilgotności larwy wylegają się z jaj po upływie od 30 do 45 dni.

Larwa kołatka domowego

Łukowato zgięte larwy kołatka domowego mają do 6 milimetrów długości. Są one białawe, mięsiste i drobno owłosione. Głowa larw zgięta. Na ósmym oraz na dziewiątym segmencie odwłoka nie ma chitynowych kolców po bokach. Wszystkie przetchlinki znajdujące się na segmentach odwłoka larwy kołatka domowego mają jednakową wielkość. Młode larwy kołatka domowego drążą chodniki płytko pod powierzchnią drewna. Larwy starsze drążą chodniki również w głębszych warstwach drewna. Zaniepokojone larwy kołatka domowego podciągają swoje odnóża i udają martwe dopóki nie minie niebezpieczeństwo będące powodem takiego zachowania.

Chodniki drążone przez larwy kołatka domowego są okrągłe. Ich szerokość rośnie wraz z rozmiarem larw. Dochodzi ona do 2 milimetrów. Żerowiska kołatka domowego zapełnione są kałem oraz sypką mączką drzewną. Ekskrementy larw kołatka domowego mają jajowaty kształt. Ich cieńszy koniec wyciągnięty jest w szpic. Czasami zdarza się, że w szpic wyciągnięte są oba ich końce. Na końcu chodnika drążonego przez larwy kołatka domowego znajduje się pusta kolebka poczwarkowa. Długość żerowania larw kołatka domowego uzależniona jest od temperatury, wilgotności oraz wartości odżywczej drewna. Trwa ono od roku do trzech lat. Jeśli chodzi o rodzaj drewna to rozwój kołatka najszybciej następuje w bielastej części drewna drzew liściastych cechującej się znaczną zawartością białka i skrobi. Ta część drewna preferowana jest przez larwy kołatka domowego.

W drewnie drzew iglastych rozwój kołatka domowego następuje znacząco wolniej. Optymalna temperatura rozwoju larw to od 22 do 23 stopni Celsjusza, a maksymalna temperatura w której może następować ich rozwój to 28 stopni Celsjusza. Minimalna wilgotność względna w której może następować rozwój larw kołatka domowego uzależniona jest od ich wieku. W przypadku larw młodszych wynosi ona 50 %, a w przypadku larw starszych 60 %. Preferowanie wysokiej wilgotności drewna połączone z umiarkowanymi wymaganiami dotyczącymi temperatury sprawia, że larwy kołatka domowego często występują w piwnicach i innych podobnych miejscach. W przeciwieństwie do będącego najgroźniejszym w Polsce szkodnikiem drewna spuszczela pospolitego kołatek domowy nie żeruje na terenie strychów oraz pomieszczeń centralnie ogrzewanych.

Przepoczwarzenie się larw kołatka domowego ma miejsce w marcu lub w kwietniu. Stadium poczwarki kołatka domowego trwa od 2 do 8 tygodni w zależności od warunków zewnętrznych panujących w miejscu w którym odbywa się przepoczwarzenie kołatka domowego.

Drewno opuszczane jest przez osobniki dorosłe kołatka domowego przez okrągłe otwory wylotowe mające od 0,7 do 2,2 milimetrów średnicy. Łączenie się w pary osobników dorosłych następuje niedługo po ich wyjściu z drewna. Kopulacja następuje wewnątrz opuszczonych tuneli kołatków domowych wewnątrz których samiec i samica kopulują tyłem do siebie. Często zdarza się, że kopulacja kołatków domowych trwa nawet kilka godzin.

Osobniki dorosłe kołatka domowego żyją około miesiąca. W tym czasie nie pobierają one pokarmu. Niezbędną do życia energię czerpią one z zapasów znajdujących się w ciele tłuszczowym. Ciało tłuszczowe jest typową dla owadów tkanką pełniącą funkcje podobne do tkanki tłuszczowej i wątroby u kręgowców. Ciało tłuszczowe znajduje się w jamie ciała owadów. Dzieli się ono na część wisceralną i peryferyczną.

Czas rozwoju larw kołatka domowego cechuje się dużym zróżnicowaniem w zależności od warunków zewnętrznych w których odbywa się ich rozwój. Może on trwać od roku aż do dziewięciu lat. Zróżnicowanie to jest więc dość spore nawet jak na szkodnika drewna wśród których to szkodników wysokie zróżnicowanie czasu rozwoju w zależności od warunków zewnętrznych jest standardem. Najczęściej rozwój larw kołatka domowego trwa od roku do trzech lat.

Kołatek domowy i wyrządzane szkody w drewnie i przedmiotach drewnianych

Kołatek domowy jest obok spuszczela pospolitego jednym z dwóch najgroźniejszych występujących na terenie Polski szkodników drewna. Uszkadzane jest przez niego za równo twarde jak i miękkie drewno. Powoduje on poważne straty w drewnianych lub posiadających w swoim składzie drewniane elementy budynkach oraz w wykonanych z drewna przedmiotach takich jak rzeźby, meble i inne wyroby drewniane. Szczególnie duże szkody wyrządzane są przez kołatka domowego w miejscach o chłodnym i wilgotnym klimacie. W miejscach takich straty wyrządzane przez kołatka domowego są poważniejsze od strat, które wyrządza spuszczel pospolity w związku z czym kołatek domowy jest w nich najgroźniejszym szkodnikiem drewna. Straty powodowane przez kołatka domowego koncentrują się głównie w najniżej położonych elementach budynków i przedmiotach. W miejscach tych panuje sprzyjające rozwojowi larw kołatka domowego warunki na które składa się wysoka wilgotność i umiarkowana temperatura. Rozwój larw kołatka domowego może następować nawet w bardzo starym drewnie w związku z czym jest on najgroźniejszym szkodnikiem wykonanych z drewna budowli i przedmiotów zabytkowych.

Kołatek domowy jak się pozbyć

Kołatek domowy powoduje poważne zniszczenia. Co gorsza ze względu na to, że kołatek domowy może rozwijać się nawet w bardzo starych przedmiotach zniszczenia te często pojawiają się w niezwykle cennych zabytkowych budowlach i przedmiotach wykonanych z drewna. W związku z tym opracowano wiele metod zwalczania tego owada. W następnej części naszego artykułu przedstawimy najczęściej stosowane i najskuteczniejsze spośród nich. Opiszemy zwalczanie kołatka metodą mikrofalową, zwalczanie kołatka domowego żelem owadobójczym XILIX, zwalczanie kołatka domowego generatorem azotu i zwalczanie kołatka domowego fumigacją. Jeśli zatem chcesz wiedzieć jak zwalczyć kołatka domowego, jak pozbyć się kołatka domowego, jak wytępić kołatki domowe lub jak zniszczyć kołatki domowe zapraszamy do dalszej części artykułu.

Kołatek domowy jak się pozbyć za pomocą fumigacji

Najczęściej stosowaną metodą zwalczania kołatka domowego jest fumigacja znana również jako namiotowanie. Fumigacja jest metodą stosowaną w sytuacji, gdy kołatek domowy występuje w wielu elementach drewnianych budynku. Podczas fumigacji poddawany temu zabiegowi budynek szczelnie przykrywany jest folią. Stąd nazwa namiotowanie. W przypadku dużych budynków często wiąże się to z koniecznością skorzystania z pomocy podnośnika lub usług osób posiadających sprzęt i umiejętności alpinistyczne. Fumigacja może być stosowana nawet w przypadku dużych budynków na przykład gdy konieczne jest zwalczanie kołatka w kościele lub zwalczanie kołatka w cerkwi. Używane podczas fumigacji gazy są wysoko toksyczne w związku z czym na czas tego zabiegu konieczne jest wyłączenie poddawanego temu zabiegowi budynku z użytkowania.

Kołatek domowy jak się pozbyć metodą mikrofalową

Jedną z metod zwalczania kołatka domowego jest zwalczanie kołatka domowego za pomocą promieniowania mikrofalowego. Podczas zwalczania kołatka domowego za pomocą tej metody generator mikrofal generuje promieniowanie mikrofalowe. Promieniowanie to precyzyjnie kierowane jest w stronę drewnianych elementów budynku w których żerują larwy kołatka domowego. Promieniowanie mikrofalowe powoduje drgania cząsteczek wody znajdujących się w drewnie oraz wewnątrz ciał kołatków domowych. Drgania wody prowadzą do wzrostu temperatury wody. Pod wpływem wysokiej temperatury dochodzi do denaturacji czyli ścinania się białek z których zbudowane są ciała kołatków domowych. Prowadzi to do śmierci tych owadów.

Metoda mikrofalowa skutecznie zwalcza wszystkie żerujące w drewnie gatunki owadów. Możliwość precyzyjnego objęcia promieniowaniem mikrofalowym wybranego fragmentu drewna umożliwia ograniczenie obszaru objętego zabiegiem jedynie do miejsc w których ma miejsce żerowanie szkodników drewna. Sprawia to, że metoda ta szczególnie często stosowana jest w sytuacji, gdy zaatakowane przez szkodniki drewna zostały jedynie pojedyncze elementy budowli na przykład pojedyncza belka podtrzymująca strop. W przypadku, gdy kołatek domowy żeruje w wielu elementach danego budynku zwykle wybierane są inne metody zwalczania tego ksylofaga.

Kołatek domowy jak się pozbyć żelem owadobójczym XILIX

Żel owadobójczy XILIX to stosunkowo nowa metoda zwalczania kołatka domowego. Ze względu na wysoką skuteczność ten sposób na kołatka domowego bardzo szybko zyskuje na popularności. Żel owadobójczy XILIX  zawiera w swoim składzie permetrynę. Permetryna jest związkiem chemicznym składającym się z 21 atomów węgla, 20 atomów wodoru, 2 atomów chloru i 3 atomów tlenu. Permetryna jest wysoce toksyczna dla owadów. Zastosowanie żelu z permetryną może budzić obawy klientów o to, czy nie będzie on szkodliwy dla ludzi. Na szczęście obawy te są bezpodstawne ponieważ substancja ta jest stosunkowo nieszkodliwa dla ludzi. Permetryna jest na tyle nieszkodliwa dla ludzi, że kremy z permetryną często stosowane są w celu zwalczania świerzbu. W takim przypadku konieczne jest posmarowanie ciała zarażonej świerzbem osoby na co najmniej osiem godzin. Jeśli to konieczne kuracja z użyciem permetryny może być stosowana nawet u kobiet w ciąży oraz karmiących. Skoro kremy z permetryną są na tyle bezpieczne by można było posmarować się nimi w celu zwalczenia pasożytów to bez obaw możemy posmarować zawierającym permetryne żelem XILIX drewno w celu zwalczenia występującego w naszym domu kołatka domowego lub innych owadów żerujących w drewnie.

Żel owadobójczy XILIX może być nakładany za pomocą pędzla lub poprzez spryskiwanie albo natryskiwanie. Metoda nakładania żelu owadobójczego XILIX uzależniona jest głównie od grubości drewna które będzie poddawane zabiegowi z użyciem żelu owadobójczego XILIX.

Przyjrzyjmy się bliżej temu jak wygląda typowy zabieg zwalczania kołatka domowego z użyciem żelu owadobójczego XILIX.

Przed rozpoczęciem zabiegu należy upewnić się, że w miejscu w którym będzie on przeprowadzany panuje odpowiednia temperatura. Zwalczanie kołatka domowego za pomocą żelu owadobójczego XILIX nie powinno być przeprowadzane w miejscu, w którym temperatura jest niższa od 10 stopni Celsjusza.

Następnie należy przygotować drewno do zabiegu. Powinno ono zostać oczyszczone, a następnie wytarte za pomocą szczotki i odkurzone. Jeśli na drewnie znajdują się powłoki lakiernicze należy je usunąć. Również nie nadające się do dalszego użytku luźne fragmenty drewna powinny zostać usunięte.

Po właściwym przygotowaniu drewna przychodzi czas na nakładanie żelu. W przypadku cienkich fragmentów drewna żel owadobójczy XILIX nakładany jest poprzez jego spryskiwanie. Spryskiwanie powtarzane jest dwu lub trzykrotnie w wynoszących od kwadransa do pół godziny odstępach. W przypadku grubszych fragmentów drewna równolegle ze spryskiwaniem stosowane jest wstrzykiwanie żelu owadobójczego XILIX. Dużą zaletą żelu owadobójczego XILIX jest jego długotrwałe działanie. Nie tylko zwalcza on żerujące w drewnie owady, ale również długotrwale zabezpiecza on drewno przed ponownym zasiedleniem przez te zwierzęta. Zastosowanie żelu XILIX nie wiąże się z naruszeniem konstrukcji drewna i nie pozostawia śladów na poddawanym temu zabiegowi materiale.

Kołatek domowy jak się pozbyć metodą dezynsekcji beztlenowej

Dezynsekcja beztlenowa za pomocą generatorów azotu to kolejny sposób na kołatka domowego. Metodą tą zwalczane są kołatki domowe żerujące wewnątrz wykonanych z drewna przedmiotów. Kołatek domowy podobnie jak inne żerujące w drewnie owady oddycha tlenem pobieranym z powietrza. Jeśli z powietrza którym oddychają kołatki domowe zostanie usunięty tlen zginą one. Podczas dezynsekcji beztlenowej przedmioty w których żerują kołatki domowe umieszczane są wewnątrz szczelnych opakowań wykonanych z grubej folii. Opakowania te podłączane są do generatorów azotu. Generatory azotu oddzielają od siebie tlen i azot znajdujące się w powietrzu.

Azot wtłaczany jest przez nie do opakowania z którego jednocześnie usuwane jest zawierające za równo tlen jak i azot powietrze. Prowadzi to do stopniowego spadku zawartości tlenu wewnątrz folii aż do osiągniecia przez nie wartości uniemożliwiających owadom oddychanie. Po osiągnięciu założonego stężenia tlenu foliowy worek zamykany jest na około 3 tygodnie. W tym czasie następuje śmierć wszystkich znajdujących się wewnątrz folii owadów spowodowana niskim poziomem tlenu. Podstawową zaletą dezynsekcji beztlenowej jest fakt, że metoda ta jest całkowicie bezpieczna dla poddawanych temu zabiegowi przedmiotów. Nowoczesne generatory azotu są na tyle małe, że mogą być one łatwo przeniesione na miejsce w którym znajdują się przedmioty w których żerują kołatki domowe.

Oznacza to, że nie istnieje ryzyko ich uszkodzenia podczas transportu ani kradzieży z miejsca w którym przeprowadzany jest zabieg. Dezynsekcja beztlenowa może być stosowana nawet w stosunku do dużych przedmiotów jeśli tylko można je przenieść i umieścić wewnątrz folii. W przypadku zastosowania tej metody konieczne jest posiadanie pomieszczenia, lub jego części które na trzy tygodnie może zostać wyłączone z użytkowania. Często dezynsekcja beztlenowa przeprowadzana jest w miejscu w którym poddawane dezynsekcji beztlenowej przedmiotu znajdują się zazwyczaj.

Podczas samego zabiegu gazem używanym do dezynsekcji jest azot z którym poddawane temu zabiegowi przedmioty i tak mają kontakt na co dzień w związku z czym nie występuje ryzyko uszkodzenia przedmiotów przez gaz użyty podczas zabiegu. Dezynsekcja beztlenowa nie wiąże się też z żadnym ryzykiem dla osób wykonujących ten zabieg ani osób postronnych.

Podstawową wadą tej metody jest fakt, że dezynsekowany tą metodą obiekt musi w całości zostać umieszczony wewnątrz folii. Tylko wtedy możemy mieć pewność, że stężenie tlenu osiągnie na tyle niski poziom, że uniemożliwi on owadom oddychanie. Oznacza to, że metody tej nie można zastosować w celu zwalczania kołatka domowego żerującego w budowlach drewnianych, a więc w miejscach w którym najczęściej sprawia on problemy.

Inne metody zwalczania kołatka domowego

W przeszłości stosowane były również inne sposoby zwalczania kołatka domowego niemniej obecnie straciły one swoją popularność ze względu na fakt, że okazały się one mniej skuteczne lub bardziej kłopotliwe od przedstawionych przed chwilą sposobów stosowanych współcześnie.

Nagrzewanie drewna w celu zabicia owadów to metoda mająca wiele lat. Zanim zaczęto stosować w tym celu promieniowanie mikrofalowe robiono to za pomocą lamp podczerwieni. Prowadzono również pracę nad ogrzewaniem drewna za pomocą pola elektrycznego o wysokiej częstotliwości.

W przeszłości prowadzono tez prace nad zwalczaniem kołatków za pomocą promieni rentgenowskich, promieniowania gamma lub ultradźwięków ale wyniki świadczące o skuteczności tych metod były ze sobą sprzeczne w związku z czym metoda ta nie jest obecnie stosowana.

Często stosowaną w przeszłości metodą zwalczania kołatka domowego było też ociosywanie części drewna zaatakowanej przez larwy tego owada. Podczas ociosywania zarażona przez larwy część drewna była usuwana, a następnie powstałe w ten sposób resztki były zbierane i palone. Niestety nawet przy dużej staranności metoda ta rzadko prowadziła do całkowitego wyeliminowania kołatków domowych z danego budynku.

W przeszłości stosowana była również metoda polegając na nagrzaniu całego budynku do wysokiej, zabijającej owady temperatury. Następowało to poprzez wdmuchanie do ich wnętrza gorącego powietrza za pomocą znajdujących się na zewnątrz budynków aparatów. Niestety wiązało się to z ryzykiem uszkodzenia znajdujących się wewnątrz budynków przedmiotów przez gorące powietrze.