Miesięczne archiwum: Czerwiec 2018

kozioróg bukowiec

Kozioróg bukowiec – drewnożernym chrząszczem z rodziny kózkowatych

Kozioróg bukowiec (Cerambyx scopolii)

Czym jest kozioróg bukowiec

Kozioróg bukowiec znany również jako kózka bukowiec jest drewnożernym chrząszczem z rodziny kózkowatych.

Gdzie można spotkać kozioróga bukowca – Występowanie

Kozioróg bukowiec występuje na terenie środkowej i południowej Europy, w północnej Afryce, Azji Mniejszej, Syrii, na Kaukazie oraz Zakaukaziu. Na terenie Polski kozioróg bukowiec występuje dość rzadko. Najliczniejszy jest on w lasach bukowych znajdujących się w zachodniej oraz południowej części Polski. Spotykany bywa również w innych rodzajach lasów liściastych oraz w sadach.

Żerowanie szkodnika, czyli czym żywi się kozioróg bukowiec

Kozioróg bukowiec najczęściej żeruje w buku. Obok buku ten drewnożerny chrząszcz żeruje również w innych gatunkach drzew liściastych takich jak brzozy, dęby, graby, jesiony, kasztany jadalne, klony, orzechy włoskie, wiązy i wierzby. Wśród drzew liściastych w których żeruje kozioróg bukowiec znajdują się również drzewa owocowe takie jak czereśnie, grusze, jabłonie i wiśnie. Żerowanie kozioroga bukowca może odbywać się za równo w żywych, ale uszkodzonych drzewach jak i w drzewach obumierających i martwych. Kozioróg bukowiec to robak, który może żerować na obumierających lub martwych gałęziach jeśli mają one co najmniej 5-10 centymetrów grubości. Żerowanie koziorogów bukowców najintensywniejsze jest w najniższych częściach pni drzew znajdujących się w dobrze nasłonecznionych miejscach. Kozioróg bukowiec to robak w drewnie, który najliczniejszy jest w drzewostanach liczących od 60 do 80 lat.

Jak wygląda kozioróg bukowiec – charakterystyka

Osobniki dorosłe kozioroga bukowca mają od 17 do 20 milimetrów długości. Są one czarne i delikatnie owłosione. Drugi człon ich czułków jest krótki i pierścieniowaty. Na przedpleczu znajdują się poprzeczne fałdy. Ich liczba nie jest stała i wacha się ona od 6 do 8. W przypadku samców kozioroga bukowca uda tylnich nóg dochodzą do końca odwłoka. U samic są one krótsze.

Życie kozioroga bukowca – rozmnażanie i rozwój owada

Osobniki dorosłe kozioroga bukowca pojawiają się od maja do lipca. Za dnia pojawiają się na kwitnących krzewach oraz roślinach zielnych. Spotykane są również na wyciekającym z drzew soku oraz na materiale lęgowym larw.

Jaja składane są przez samice tego drewnożernego owada pojedynczo w szczelinach kory.

Smukłe larwy osiągają do 43 milimetrów długości. Przednia część przedplecza larw kozioroga bukowca jest grubo poprzecznie pomarszczona. Początkowo żerowanie larw kozioroga bukowca odbywa się pod korą, gdzie powodują one uszkodzenia kambium i łyka. Dopiero później wgryzają się one w powierzchniowe oraz głębsze warstwy drewna. Korytarze drążone przez larwy kozioroga bukowca mają do 10 milimetrów szerokości. Zakończone są one owalnym otworem mającym 10 milimetrów szerokości. Otwór ten prowadzi w głąb drewna do hakowatego chodnika mającego od 7 do 15 centymetrów długości i 15 milimetrów szerokości. Na końcu wspomnianego chodnika znajduje się owalna kolebka poczwarkowa mająca od 3 do 4 centymetrów długości oraz centymetr szerokości. Przepoczwarzenie ma miejsce pod koniec lata lub na początku jesieni. Poczwarki mają od 18 do 30 milimetrów długości. Ich przedplecze jest wydłużone. Chrząszcze opuszczają kolebki poczwarkowe dopiero w roku następującym po roku w którym doszło do ich przepoczwarzenia.

Cykl rozwojowy kozioroga bukowca najczęściej trwa dwa lata, ale może on przedłużyć się do trzech, a nawet czterech lat.

Wrogowie kozioroga bukowca

Głównymi naturalnymi wrogami kozioroga bukowca są dzięcioły, mrówki, larwy i postacie dojrzałe chrząszczy z rodziny przekraskowatych oraz pasożytnicze błonkówki.

Jakie szkody może wyrządzić kozioróg bukowiec

Lokalnie kozioróg bukowiec może powodować poważne zniszczenia zwłaszcza w sadach owocowych i drzewostanach bukowych. Szerokie chodniki drążone przez larwy kozioroga bukowca powodują znaczące uszkodzenia drewna skutkujące zmniejszeniem się jakości drewna, a tym samym spadkiem ilości jego potencjalnych zastosowań. Ze względu na rzadkość występowania w skali kraju szkody które powoduje ten robak w drewnie nie są znaczne.

baldurek wąski

Czym jest baldurek wąski? Występowanie, morfologia i żerowanie szkodnika

Baldurek wąski (Strangalia attenuata)

Czym jest baldurek wąski

Baldurek wąski znany również jako strangalia wysmukła jest owadem z rodziny kózkowatych. Strangalia wysmukła jest jedyną „prawdziwą” strangalią występującą w Polsce. Pozostałe owady mające w swej nazwie strangalia takie jak na przykład strangalia czarniawą (Stenurella melanura), strangalia czarna (Stenurella nigra) i strangalia plamista (Rutpela maculata) zaliczane są do innych rodzajów i nie posiadają w swojej nazwie łacińskiej słowa strangalia.

Gdzie można spotkać baldurka wąskiego, występowanie szkodnika

Baldurek wąski jest powszechny na terenie Europy począwszy od rejonu Morza Śródziemnego aż po południową Anglie i Skandynawie. Poza Europą występuje na Kaukazie, Zakaukaziu, w Armenii, Iranie, oraz w szerokim pasie w północnej Azji obejmującym Syberie, Kamczatke, Sachalin, Japonie, Koree Północną oraz północno-wschodnie Chiny. Na terenie Polski baldurek wąski występuje w całym kraju z wyjątkiem wyższych partii górskich. Pojawia się za równo w lasach liściastych jak i mieszanych. Najczęściej spotykany jest w drzewostanach starszych zlokalizowanych w miejscach silnie nasłonecznionych na przykład na obrzeżach lasów i leśnych polanach.

Żerowanie baldurka wąskiego – Jakie drewno niszczy

Baldurek wąski jest owadem polifagicznym. Larwy baldurka wąskiego najczęściej rozwijają się w dębie, niemniej te drewnożerne owady mogą rozwijać się również w brzozach, bukach, kasztanowcach, leszczynach, lipach, olchach, osikach i wiązach. Sporadycznie zdarza się, że te robaki w drewnie sosnowym żerują. Larwy baldurka wąskiego zasiedlają głównie najniższe partie obumierających oraz martwych drzew, gałęzie i słupy ogrodzeniowe. Najczęściej te robaki w drewnie przesuszonym i rozłożonym przez grzyby żerują.

Osobniki dorosłe żywią się pyłkiem i nektarem. Preferują zwłaszcza kwiaty o barwie białej takie jak krwawniki i maliny oraz fioletowej takie jak osty i świerzbnice.

Jak rozpoznać baldurka wąskiego – Morfologia szkodnika

Osobniki dorosłe baldurka wąskiego mają od 9 do 19 milimetrów długości. Ich ciało jest smukłe i wydłużone. Czułki cienkie. Na zewnętrznej stronie pięciu ostatnich członów czułków znajdują się płaskie, matowe jamki. Przedplecze Baldurka wąskiego ma kształt dzwonowaty. Tylne końce przedplecza są silnie wydłużone i zaostrzone. Końce pokryw są skośnie ucięte. Tylny kąt wyciągnięty jest w długi ząb. Głowa oraz przedplecze są czarne. Na pokrywach znajduje się zmienny rysunek utworzony z żółtych i pomarańczowych pasków znajdujących się na czarnym tle. Rysunek ten sprawia, że dla niektórych gatunków zwierząt baldurek wąski może wydawać się podobny do os, pszczół lub szerszeni co przyczynia się do zmniejszenia prawdopodobieństwa ataku na baldurka wąskiego ze strony drapieżników. Odwłok samców baldurka wąskiego jest czarny, a samic częściowo czarny, a częściowo czerwony.

Rozmnażanie się i rozwój baldurka wąskiego

Osobniki dorosłe baldurka wąskiego pojawiają się od czerwca do września, ale najliczniejsze są one w lipcu. Najczęściej spotykane są one na kwitnących krzewach tawuli i jeżyny oraz na roślinach z rodziny baldaszkowatych.

Po kopulacji samica składa ponad 100 jaj w pęknięciach drewna i szparach kory. Owalne jaja mają 0,5 na 2 milimetra. Są one białe z gładkim chorionem.

Po upływie około dwóch tygodni wylęgają się z nich larwy, które żerują w drewnie i drążą chodniki wzdłuż jego włókien. Larwy baldurka wąskiego są silnie spłaszczone grzbietowo-brzusznie. Osiągają one do 21 milimetrów długości. Pokryte są one rzadkimi, długimi włoskami. Głowa larw jest jaskrawożółta z ciemną krawędzią przednią. Na przedpleczu znajduje się żółta, poprzeczna przepaska. Drążone przez te robaki w drewnie korytarze mają około 30 centymetrów długości i 10 milimetrów szerokości. Szczelnie zapełnione są one ekskrementami i jasnymi trocinkami. Pod koniec rozwoju larwy sporządzają podłużną kolebkę poczwarkową mającą od 20 do 30 milimetrów długości i od 5 do 7 milimetrów szerokości. Kolebka ta znajduje się na głębokości 1 centymetra pod powierzchnią drewna.

Przepoczwarzenie się baldurka wąskiego ma miejsce wiosną lub wczesnym latem. Ciało poczwarek jest silnie wydłużone. Osiągają one do 15 milimetrów długości. Na końcu odwłoka znajdują się parzyste, szeroko rozstawione kolce.

Osobniki dorosłe baldurka wąskiego opuszczają kolebki poczwarkowe przez koliste otwory mające od 3 do 5 milimetrów średnicy.

Zniszczenia powodowanego przez baldurka wąskiego – szkody w konstrukcjach drewnianych 

Baldurek wąski niszczy dolne części konstrukcji drewnianych w tym zwłaszcza dolne części drewnianych słupów ogrodzeniowych.

 

ściga matowa drewnojad

Ściga Matowa – czym jest, gdzie występuje drewnożerny chrząszcz

Czym jest ściga matowa?

Ściga matowa (Tetropium fuscum) to drewnożerny chrząszcz z rodziny kózkowatych.

Gdzie można znaleźć ścigę matową – występowanie szkodnika

Ściga matowa występuje w północnej i środkowej Europie. Pojawia się również w południowej Europie, ale tylko na terenach górskich. Poza Europą występują w Gruzji i na Syberii. Najczęściej pojawia się w lasach sosnowych oraz świerkowych ponieważ to właśnie świerk i sosna są drzewami najczęściej atakowanymi przez ścigę matową.

Znacznie rzadziej ścigi matowe żerują na daglezjach, jodłach, świerku sitajskim i sośnie wejmutce. Ściga matowa pojawia się na drzewach osłabionych, obumierających i martwych w tym również złamanych i powalonych. Ściga matowa pojawia się wyłącznie na świeżym, nie przeschniętym i nieokorowanym materiale. Szczególnie często ściga matowa pojawia się w drzewostanach starszych oraz w średnim wieku.

Jak wygląda ściga matowa – Morfologia owada

Osobniki dorosłe ścigi matowej są czarne. Mają one od 8 do 17 milimetrów długości. Na środku głowy tego drewnożernego owada pomiędzy czułkami znajduje się podłużna bruzdka. Górna część przedplecza oraz jego boki są matowe i gęsto punktowane. Na pokrywach znajdują się dwa lub trzy wyraźne żeberka. Czułki samców dochodzą do połowy pokryw, a samic do 1/3 ich długości.

Jaja ścig matowych są wydłużone. Jeden z ich końców jest szeroko zaokrąglony. Na obu końcach delikatnie pokryte są one siateczkowym urzeźbieniem.

Larwy ścigi matowej osiągają do 22 milimetrów długości. Białe poczwarki ścigi matowej mają do 17 milimetrów długości.

Rozmnażanie się i rozwój ścig matowych

Osobniki dorosłe ścigi matowej pojawiają się od czerwca do sierpnia. Nie pobierają one pokarmu. Aktywne są głównie o zmierzchu oraz w godzinach nocnych. Kopulacja odbywa się na korze drzew stojących lub leżących. Jaja składane są przez samice pojedynczo w szparach oraz pod łuskami kory. Larwy wylęgają się z jaj po upływie od 10 do 14 dni. Przegryzają one korę aż do kambium i łyka. Chodniki drążone przez larwy mają około 30 centymetrów długości i od 1 do 2 centymetrów szerokości.

Wygryzane są one przez larwy w wierzchnich warstwach bielu. Ich przebieg jest kręty, ale najczęściej biegną one wzdłuż pnia. Na całej swojej szerokości są one szczelnie wypełnione trocinkami. Trocinki te w początkowych fazach rozwoju larw są brunatne. Następnie zmieniają one barwę na białą lub brunatnobiałą. Zmiana barwy trocinek spowodowana jest zmianami w rodzaju materiału z którego powstają. Trocinki brązowe wygryzane są z kory podczas gdy trocinki białe wygryzane są z drewna. Końcowa część chodnika placowato rozszerza się. Podczas rozwoju larw czterokrotnie następuje ich linienie. Jesienią larwy wgryzają się w drewno na głębokość wynoszącą od 2 do 5 centymetrów.

Na głębokości tej sporządzana jest przez nie hakowata kolebka poczwarkowa mająca od kilku do kilkunastu centymetrów długości. Kolebki znajdujące się na drzewach stojących skierowane są pionowo w dół. Przed przepoczwarzeniem larwa obraca swoją głowę w kierunku otworu wejściowego i zamyka go zatyczką z wiórków drzewnych. Przepoczwarzenie odbywa się od początku maja aż do końca czerwca. Kilkanaście dni od przepoczwarzenia wylęgają się chrząszcze.

Cykl rozwojowy ścigi matowej trwa od roku do dwóch lat.

Ściga matowa – szkodniki drewna i drzewostanów

Ściga matowa jest groźnym szkodnikiem wtórnym drzewostanów sosnowych i świerkowych. Drewno opadnięte przez ścigę matową ma obniżoną jakość co sprawia, że możliwości jego zastosowania są ograniczone. Jak rozpoznać, że żeruje ten robak w drewnie? Pierwszymi objawami żerowania ścig matowych w drewnie są płaty kory odbijane przez dzięcioły wczesną jesienią. Kolejne objawy zasiedlenia drzew przez ścigi matowe pojawiają się wiosną. Igły opadniętych przez te robaki w drewnie drzew więdną i żółkną, boczne gałązki usychają, a w miejscach w których te drewnożerne robaki żerują szczególnie intensywnie odpada kora.

Krewniacy ścigi matowej

Bliskimi krewnymi ścigi matowej są ściga dębowa (Phymatodes testaceus), ściga fioletowa (Callidium aeneum), ściga lśniąca (Tetropium castaneum), ściga modrzewiowa (Tetropium gabrieli) i zamieszkująca dąbrowy ściga purpurowa (Pyrrhidium sanguineum).